Μάθημα : Ιστορία Νεώτερης Ευρωπαϊκής Φιλοσοφίας

Περίληψη ενότητας

Το κεντρικότερο ερώτημα, γύρω από το οποίο αρθρώνεται η νεώτερη ευρωπαϊκή φιλοσοφία, είναι αυτό που αφορά τον θεό - ειδικότερα, με ποιον τρόπο θα μπορούσαμε να γνωρίζουμε εάν αυτός υπάρχει ή όχι, και εάν η ύπαρξή του μπορεί να αποδειχθεί. Άλλα, παράλληλα ερωτήματα, είναι, μεταξύ άλλων, αυτό που αφορά τον θάνατο, εκείνο διερωτάται περί του τι υπάρχει και τι όχι (η συζήτηση για τον κόσμο του ονείρου είναι ενδεικτική), και με ποιον τρόπο γνωρίζουμε αυτό που υπάρχει. Είναι, επίσης, τα ερωτήματα που αφορούν το καλό και το κακό, καθώς και το πρόβλημα ή τον γρίφο του κακού, το οποίο καθιστά προβληματική την υπόθεση ενός παντογνώστη και πανάγαθου θεού.

Περίληψη ενότητας

Γενική συζήτηση: Η ύπαρξη του θεού ως λογικώς αναγκαία. Η πρόταση "ο θεός υπάρχει" ως κατ' ανάγκην αληθής (δηλαδή ως αναλυτική πρόταση). Όταν στην ουσία ενός όντος εμπεριέχεται η υπόστασή του. Από την ταύτιση νοητικής σύλληψης και ύπαρξης εκ μέρους του Παρμενίδη (ταυτόν εστί νοείν τε και είναι) στο επιχείρημα του Άνσελμου για την ύπαρξη του θεού και στις τρεις αποδείξεις του Καρτεσίου. Ειδικότερα θέματα: Η διάκριση των αναλυτικών από τις συνθετικές προτάσεις. Ουσία, υπόσταση, κατηγορήματα, ποιότητες. 

Περίληψη ενότητας

Γενική συζήτηση: Τα δυο επιχειρήματα του Άνσελμου για την ύπαρξη του θεού. Η επίδραση που δέχθηκε από τις αντιλήψεις του Παρμενίδη. Η επίδραση που άσκησε στις αντίστοιχες του Καρτέσιου. Ειδικότερα θέματα: Είδη συλλογισμών. Το αναλογικό, το παραγωγικό και το επαγωγικό επιχείρημα. Ανάλυση και κρίση επιχειρήματος. Τεχνική συζήτηση: Η λειτουργία της αναλογίας. Η αναλογία ως καταδεικτικός και όχι αποδεικτικός συλλογισμός. Λογικές πλάνες: η λήψη του ζητουμένου (petitio principii - begging the question). Για τις λογικές πλάνες γενικώς, και ειδικότερα για την εν λόγω, δες http://plato.stanford.edu/entries/fallacies/ - η λήψη του ζητουμένου είναι η 5η.

Περίληψη ενότητας

Γενική συζήτηση: Από την ακραία αμφιβολία στην απόλυτη βεβαιότητα. Το καρτεσιανό cogito ως λογική απαίτηση. Ο θεός ως εγγυητής της ύπαρξης του υλικού κόσμου. Οι τρεις αποδείξεις για την ύπαρξη του θεού και η επίδραση του Άνσελου: [α] το κοσμολογικό-οντολογικό επιχείρημα, [β] το επιχείρημα της διατήρησης της ύπαρξης, [γ] το επιχείρημα της τελειότητας. Οι τρεις υποστάσεις του καρτεσιανού σύμπαντος. Ειδικότερα θέματα: Η πρόταση για την ύπαρξη του θεού ως αναλυτική. Τεχνική συζήτηση: Οι λογικές πλάνες ad antiquitatem, ad populum και post hoc ergo propter hoc.

Περίληψη ενότητας

Γενική συζήτηση: Από τον καλύτερο δυνατό κόσμο του Leibnitz στον μόνο δυνατό κόσμο του Spinoza. Ο κόσμος μέσα στον θεό. Ο θεός ως αιτία του εαυτού του. Η έννοια της υπόστασης, οι τρόποι και τα κατηγορήματα. Γιατί μπορεί να υπάρχει μόνον μια υπόσταση, και όχι περισσότερες. Ειδικότερα θέματα: Η ελεύθερη βούληση και η επιλογή στο σύστημα του Spinoza. Η έννοια της αμαρτίας. Ο κόσμος υπό το πρίσμα της διάρκειας και υπό το πρισμα της αιωνιότητας. Τεχνική συζήτηση: Η έννοια του μέσα σε στην σκέψη του Spinoza.

Περίληψη ενότητας

Ο ρόλος της ηθικής. Η ιδιαιτερότητα του ηθικού ερωτήματος. Η ηθική ανάμεσα στην φιλία και στον νόμο. Οι προϋποθέσεις για την θέση ηθικών ερωτημάτων. Οι τρεις κύριες παραδόσεις στην ηθική. Ειδικότερα θέματα: Οι προτάσεις του είναι και οι προτάσεις του πρέπει. Τεχνική συζήτηση: Είδη και κρίση συλλογισμών.

Περίληψη ενότητας

Από την αριστοτελική μεσότητα σε σύγχρονες αρεταϊκες θεωρίες. Η θέση της Rosalind Hursthouse περί αυτών που κάνουν μια κοινωνία να αξίζει να ανήκει κάποιος σε αυτήν. Ειδικότερα θέματα: Η περίπτωση της Kitty Genovese και η αξία των αρετών.

Γιώργος Μπούτλας, Η αρετοκρατική ηθική του Alasdair McIntyre

Περίληψη ενότητας

Το ηθικώς ορθό ως κάτι που συνάδει είτε με την θεία βούληση, είτε με τον φυσικό νόμο. Η θεοκρατική ηθική ως θέσφατο. Το αντικείμενο της πίστης ως μη επιδεκτικό απόδειξης ή γνωστικής προσπέλασης. Οι θέσεις του Kierkegaard. Ειδικότερα θέματα: Η θυσία του Αβραάμ.

Περίληψη ενότητας

Το αγαθό ως συνάδον (ή, προκύπτον) από τους νόμους που διέπουν την φύση των όντων. Η επικούρεια αντίληψη για τις ηδονές και η θεωρία του ενστίκτου του Hobbes.

Περίληψη ενότητας

Το ηθικώς ορθό ως αυτό που συνάδει με τα κελεύσματα του λόγου. Ο Immanuel Kant, τα τέλεια και ατελή καθήκοντα, οι τρεις διατυπώσεις της κατηγορικής προστακτικής.

Περίληψη ενότητας

Ο ωφελιμισμός των Jeremy Bentham και John Stuart Mill. Το felicific calculus του Bentham. Η έμφαση στην διάχυση της ευδαιμονίας από τον Mill.