Μάθημα : Δογματική Β

«Τὸν δι' ἡμᾶς τοὺς ἀνθρώπους καὶ διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν κατελθόντα ἐκ τῶν οὐρανῶν καὶ σαρκωθέντα ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καὶ Μαρίας τῆς Παρθένου καὶ ἐνανθρωπήσαντα»: Ο Υιός του Θεού γίνεται Υιός του Ανθρώπου

1. Η ενανθρώπηση του Θεού και η σωτηρία του κόσμου

1.1. Η έλευση του Θεού στον κόσμο: «Τὸν δι' ἡμᾶς τοὺς ἀνθρώπους καὶ διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν»

1.2. Η σάρκωση του Υιού και Λόγου «ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καὶ Μαρίας τῆς Παρθένου»

1.3. Ενανθρώπηση και θέωση

2. Η διδασκαλία της Εκκλησίας για τον Ιησού Χριστό

2.1. Το δόγμα της Χαλκηδόνας: Τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος

2.2. Η συμβολή της Θεοτόκου στο μυστήριο της ενανθρώπησης και η τιμή της Εκκλησίας προς το πρόσωπό της

2.3. Το χριστολογικό δόγμα στη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας

«Σταυρωθέντα τε ὑπὲρ ἡμῶν ἐπὶ Ποντίου Πιλάτου, καὶ παθόντα καὶ ταφέντα. Καὶ ἀναστάντα τῇ τρίτῃ ἡμέρα κατὰ τὰς Γραφάς. Καὶ ἀνελθόντα εἰς τοὺς οὐρανοὺς καὶ καθεζόμενον ἐκ δεξιῶν τοῦ Πατρός»

1. Η κάθοδος στην Άδη
   • Η Σταύρωση: «Σταυρωθέντα τε ὑπέρ ἡμῶν»
   • Η κορύφωση της κένωσης: «Καὶ παθόντα καὶ ταφέντα»
2. Η έγερση εκ νεκρών
   • Η Ανάσταση: «Καὶ ἀναστάντα τῇ τρίτῃ ἡμέρα»
   • Η Ανάσταση του Χριστού στο κέντρο της λειτουργικής ζωής της Εκκλησίας
3. Η πλήρωση της Θείας Οικονομίας
   • Η Ανάληψη: «Καὶ ἀνελθόντα εἰς τοὺς οὐρανοὺς»
   • Η προσμονή του Παρακλήτου και η πρόσκληση ελεύθερης μετοχής στο Σώμα του Χριστού

Χριστολογικές έριδες και πατερική παράδοση

1. Αιρετικές μονομέρειες και αποκλίσεις από τη χριστολογική διδασκαλία της Εκκλησίας
   • Ο Χριστός ως άνθρωπος: Οι θέσεις του Νεστορίου
   • Ο Χριστός ως Θεός: Ο μονοφυσιτισμός του Ευτυχή
   • Από τον μονοφυσιτισμό στον μονοθελητισμό
   • Η χριστολογική πρόκληση της εικονομαχίας
2. Η συμβολή των Πατέρων της Εκκλησίας
   • Κύριλλος Αλεξανδρείας
   • Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος
   • Μάξιμος Ομολογητής
   • Ιωάννης Δαμασκηνός

«Καὶ πάλιν ἐρχόμενον μετὰ δόξης κρῖναι ζῶντας καὶ νεκρούς, οὗ τῆς βασιλείας οὐκ ἔσται τέλος»: Η εσχατολογική προσδοκία της Βασιλείας του Θεού

1. Η εσχατολογική προσμονή και η μέλλουσα κρίση
   • Η μέλλουσα επάνοδος του Χριστού: «Καὶ πάλιν ἐρχόμενον»
   • Η κρίση και η Βασιλεία: «Κρῖναι ζῶντας καὶ νεκρούς»
   • Η εγκαινιασμένη εσχατολογία στη ζωή της Εκκλησίας
2. Η έλευση της Βασιλείας
   • Βιβλικές και πατερικές μαρτυρίες για τον παράδεισο και την κόλαση
   • Χιλιαστικές και άλλες αιρετικές προσεγγίσεις
   • Η Βασιλεία του Θεού: «Τὰ πάντα καὶ ἐν πᾶσι Χριστός» (Κολ 3, 11)

«Καὶ εἰς τό Πνεῦμα τό Ἅγιον, τὸ κύριον, τὸ ζωοποιόν, τὸ ἐκ τοῦ Πατρὸς ἐκπορευόμενον, τὸ σὺν Πατρὶ καὶ Υἱῷ συμπροσκυνούμενον καὶ συνδοξαζόμενον, τὸ λαλῆσαν διὰ τῶν προφητῶν»: Το Άγιο Πνεύμα και η συμβολή του στο έργο της σωτηρίας

Η πίστη της Εκκλησίας για το Άγιο Πνεύμα

1. Το Άγιο Πνεύμα ως πρόσωπο της Αγίας Τριάδος: «Το σὺν Πατρὶ καὶ Υἱῷ συμπροσκυνούμενον»
   • Η μαρτυρία της Αγίας Γραφής για το Άγιο Πνεύμα
   • Η πρόκληση των πνευματολογικών αιρέσεων
   • Η διδασκαλία της Β΄ Οικουμενικής Συνόδου
2. Άγιο Πνεύμα και ιστορία
   • Το Άγιο Πνεύμα χορηγός της ζωής: «Το άγιον, τὸ κύριον, τὸ ζωοποιόν»
   • Η συνέργεια του Αγίου Πνεύματος στη Θεία Οικονομία: Το Άγιο Πνεύμα συμπαρίσταται και μαρτυρεί τον Ιησού Χριστό
   • Το καθοριστικό έργο του Αγίου Πνεύματος στη ζωή της Εκκλησίας: Ο Χριστός δια του Αγίου Πνεύματος «Ἐκκλησίας σάρκα ἀνέλαβεν» (Ιωάννης Χρυσόστομος)

«Καὶ εἰς τό Πνεῦμα τό Ἅγιον, τὸ κύριον, τὸ ζωοποιόν, τὸ ἐκ τοῦ Πατρὸς ἐκπορευόμενον, τὸ σὺν Πατρὶ καὶ Υἱῷ συμπροσκυνούμενον καὶ συνδοξαζόμενον, τὸ λαλῆσαν διὰ τῶν προφητῶν»

Το Άγιο Πνεύμα στη ζωή της Εκκλησίας

1. Άγιο Πνεύμα και Εκκλησία
   • Η εν Αγίω Πνεύματι ίδρυση και φανέρωση της Εκκλησίας ως Σώματος του Χριστού
   • Το Άγιο Πνεύμα στη λειτουργική και μυστηριακή ζωή της Εκκλησίας: «Ὅλον συγκροτεῖ τὸν θεσμὸν τῆς Ἐκκλησίας» (Εσπερινός της Πεντηκοστής)
   • Η πρόγευση της Βασιλείας ως έργο του Αγίου Πνεύματος
2. Το Άγιο Πνεύμα στη ζωή των πιστών
   • Το Άγιο Πνεύμα στην εν Χριστώ ζωή των πιστών
   • Τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος: Ενότητα και ποικιλία

«Εἰς μίαν, ἁγίαν, καθολικήν καί ἀποστολικήν Ἐκκλησίαν. Ὁμολογῶ ἓν βάπτισμα εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν»: Το μυστήριο της Εκκλησίας

Η θεανθρώπινη συγκρότηση της Εκκλησίας

1. Η συγκρότηση της Εκκλησίας
   • Κλήση και σύναξη των πιστών εν Χριστώ
   • Πασχάλιο Δείπνο και Πεντηκοστή
   • Εκκλησία και ιεραποστολή
   • Ευχαριστία και έσχατα
2. Τα γνωρίσματα της Εκκλησίας
   • Η ενότητα
   • Η αγιότητα
   • Η καθολικότητα
   • Η αποστολικότητα

«Εἰς μίαν, ἁγίαν, καθολικήν καί ἀποστολικήν Ἐκκλησίαν. Ὁμολογῶ ἓν βάπτισμα εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν»: Το μυστήριο της Εκκλησίας 

Η Θεία Ευχαριστία ως το καθολικό μυστήριο της Εκκλησίας

1. Η μυστηριακή υπόσταση της Εκκλησίας
   • Η Εκκλησία ως Σώμα Χριστού «σημαίνεται ἐν τοῖς μυστηρίοις» (Νικόλαος Καβάσιλας)
   • Ενότητα και κοινωνία
   • Εκκλησία, Ευχαριστία και Βασιλεία
2. Η μυστηριακή ζωή της Εκκλησίας
   • Βάπτισμα, Χρίσμα και Θεία Ευχαριστία
   • Η μυστηριακή και ασκητική ζωή των πιστών
   • «Ὑπέρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς» (Ιω 6, 51): Πρόσληψη και μεταμόρφωση του κόσμου και της ζωής

«Εἰς μίαν, ἁγίαν, καθολικήν καί ἀποστολικήν Ἐκκλησίαν. Ὁμολογῶ ἓν βάπτισμα εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν»: Το μυστήριο της Εκκλησίας

Το πολίτευμα της Εκκλησίας

1. Η ιστορική και η εσχατολογική διάσταση στο πολίτευμα της Εκκλησίας
   • Η Εκκλησία ως σύναξη του λαού του Θεού
   • Ο επίσκοπος ως προεστώς της Θείας Ευχαριστίας
   • Το πολίτευμα των εσχάτων
2. Δομή και οργάνωση της Εκκλησίας
   • Η συνύφανση θεσμού και χαρίσματος
   • Τα λειτουργήματα της Εκκλησίας: Κλήρος και λαός
   • Η συνοδική λειτουργία της Εκκλησίας

«Εἰς μίαν, ἁγίαν, καθολικήν καί ἀποστολικήν Ἐκκλησίαν. Ὁμολογῶ ἓν βάπτισμα εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν»: Το μυστήριο της Εκκλησίας

Εκκλησιολογικές προσεγγίσεις του Χριστιανισμού στη Δύση

1. Ο επίσκοπος Ρώμης και η Εκκλησία της Δύσης
   • Η θέση του επισκόπου Ρώμης στην αρχαία Εκκλησία
   • Το πρωτείο του Πάπα Ρώμης
   • Νεότερες εκκλησιολογικές θεωρήσεις μετά τη Β΄ Βατικανή Σύνοδο
2. Ο Προτεσταντισμός
   • Από τη Διαμαρτύρηση στον εκκλησιολογικό κατακερματισμό
   • Εκκλησιολογικές προσεγγίσεις του σύγχρονου Προτεσταντισμού

«Εἰς μίαν, ἁγίαν, καθολικήν καί ἀποστολικήν Ἐκκλησίαν. Ὁμολογῶ ἓν βάπτισμα εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν»: Το μυστήριο της Εκκλησίας

Ενότητα και καθολικότητα της Εκκλησίας

1. Τοπική και οικουμενική Εκκλησία
   • Η διελκυστίνδα μεταξύ τοπικής και οικουμενικής Εκκλησίας
   • Ενότητα και καθολικότητα της Εκκλησίας
2. Τα όρια της Εκκλησίας
   • Το κριτήριο της ορθοδοξίας στην πίστη της Εκκλησίας
   • Η έκφραση της ενότητας της Εκκλησίας δια του επισκόπου στη Θεία Ευχαριστία
   • Η αίρεση ως έκπτωση από την ενότητα και την καθολικότητα της Εκκλησίας

«Προσδοκῶ ἀνάστασιν νεκρῶν καί ζωήν τοῦ μέλλοντος αἰῶνος. Αμήν»: Η κοινωνία των εσχάτων

Η προσδοκία της Βασιλείας του Θεού

1. Η προσμονή των εσχάτων
   • Η εσχατολογική προσδοκία
   • Η πρόγευση της Βασιλείας
2. Η λειτουργική ζωή της Εκκλησίας ως εικόνα της Βασιλείας
   • Εσχατολογικές διαστάσεις στη Θεία Ευχαριστία και στη μυστηριακή ζωή της Εκκλησίας
   • Η εσχατολογική προσμονή στη λειτουργική τέχνη της Εκκλησίας

«Προσδοκῶ ἀνάστασιν νεκρῶν καί ζωήν τοῦ μέλλοντος αἰῶνος. Αμήν»: Η κοινωνία των εσχάτων

Η «όγδοη ημέρα»

1. Η ανάσταση του γένους των ανθρώπων
   • Η ανάσταση ως προέκταση της νίκης του Χριστού επί του θανάτου
   • Ανάσταση ψυχών και σωμάτων
2. Η ζωή του «μέλλοντος αἰῶνος»
   • Η προσωπική ελευθερία ως προϋπόθεση της θέωσης
   • Η ανακαίνιση της Δημιουργίας: Πρωτολογία και εσχατολογία
   • «Ἰδοὺ καινὰ ποιῶ πάντα» (Αποκ 21, 5): Η ζωή του μέλλοντος αιώνος