Παρουσίαση/Προβολή

(ΣΙ 163) -  Μάριος-Κωνσταντίνος Ιωάννου

Περιγραφή Μαθήματος

Στο σεμινάριο εξετάζεται η περίοδος από τον Κωνσταντίνο Α΄ μέχρι και τον Μαρκιανό (306-457). Διερευνάται η επίδραση κρίσιμων γεγονότων και μεταβολών στην ταυτότητα και δομή του βυζαντινού κράτους, από κοινωνικο-πολιτικούς μετασχηματισμούς έως θρησκευτικές και πολιτισμικές εξελίξεις. Το σεμιναριακό μάθημα χωρίζεται σε δύο μέρη. Στο πρώτο οι φοιτητές/τριες ενημερώνονται για τις ιστορικές εξελίξεις, τις σύγχρονες ερμηνείες και τα μεθοδολογικά εργαλεία (είδη πρωτογενών πηγών, αναζήτηση κριτικών εκδόσεων, βασικές μελέτες), ενώ στο δεύτερο καλούνται να συντάξουν σχετική γραπτή εργασία, να την παρουσιάσουν και να διεξαχθεί συζήτηση.

 

Για τη συμμετοχή στο σεμινάριο είναι επιθυμητές:

α) η επιτυχής εξέταση στο μάθημα ΙΙ 13 (Βυζαντινή Ιστορία Α). Προφανώς, η ύπαρξη καλού επιπέδου γνώσης της περιόδου θα διευκολύνει την αίσια ολοκλήρωση του σεμιναρίου.

β) η γνώση μίας ξένης γλώσσας, αγγλικής, γαλλικής, ιταλικής ή γερμανικής και η σχετική εξοικείωση με αρχαία/μεσαιωνικά ελληνικά και δευτερευόντως βασικά λατινικά.

 

Επίσης, δύνανται να δηλώσουν συμμετοχή και εισαχθέντες/είσες κατά το έτος 2023-2024 που έχουν εκφράσει το ενδιαφέρον τους κατά τη διάρκεια του φροντιστηριακού μαθήματος Βυζαντινής Ιστορίας ΙΙ 13, έχοντας εκπονήσει τις σχετικές εργασίες ή/και όσοι/όσες έχουν ήδη δηλώσει ενδιαφέρον για το συνέδριο βυζαντινής ιστορίας - προπτυχιακών φοιτητών.

 

Ενδεικτικό εύρος θεματολογίας

• Η σταδιακή μετατροπή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας σε χριστιανικό κράτος.
• Ο Κωνσταντίνος Α΄ μέσα από το πρίσμα της εργογραφίας του Ευσέβιου Καισαρείας και του Ζώσιμου
• Ο ιστορική αξία του Θεοδοσιανού Κώδικα ως εργαλείου νομικής κωδικοποίησης.
• Γυναίκες στο Ιερόν Παλάτιον: Οι περιπτώσεις της Ελένης, της Γάλλας Πλακιδίας, της Πουλχερίας και της Ευδοκίας.
• Οι μετακινήσεις λαών, η εθνογένεση και το γοτθικό ζήτημα.
• Θρησκευτικές αντιπαραθέσεις και ταυτότητες: εθνικοί, μανιχαίοι, «αιρέσεις» και η διαμόρφωση της «ορθοδοξίας».
• «Νεστοριανισμός»: Από την Κωνσταντινούπολη στην Περσία και στην Κίνα, η σημασία των δρόμων του μεταξιού στη διάδοσή του.
• Η Σύνοδος της Χαλκηδόνας (451): ιστορικές καταβολές και επακόλουθα.
• Αντιπαλότητες πόλεων: Κωνσταντινούπολη, Αλεξάνδρεια, Αντιόχεια.
• Ο μερισμός της εξουσίας σε ανατολικό και δυτικό τμήμα, σχέσεις και σύγκριση των δύο τμημάτων.
• Ο ρόλος της προσωπικότητας στην Ιστορία (π.χ. Κωνσταντίνος Α΄, Κωνστάντιος Β΄, Ιουλιανός, Θεοδόσιος Α΄, Αλάριχος, Αττίλας).
• Ο ασκητισμός της ερήμου ως ιστορικό φαινόμενο.
• Η περίπτωση της Αιγύπτου.
• Αυτοκρατορική διαδοχή και σφετερισμοί.
• Σημαντικές μάχες και τα επακόλουθά τους (π.χ. Μούρσας, Αδριανούπολης, Καταλαυνικών πεδίων).
• Η νεοπλατωνικές σχολές της Αθήνας και της Αλεξάνδρειας, καθώς και η περίπτωση της Υπατίας.
• Από το ειλητάριο στον κώδικα: η συστηματοποίηση, η διάδοση και η περιχαράκωση της γνώσης
• Η στάση του Θεοδόσιου Α΄ απέναντι στην εξέγερση της Αντιόχειας και η σφαγή στον Ιππόδρομο της Θεσσαλονίκης.

Αξιολόγηση

Οι φοιτητές / φοιτήτριες θα αξιολογούνται με βάση:

α. τη σεμιναριακή εργασία, που θα αποδεικνύει την ικανότητά τους i. στον χειρισμό της επιστημονικής μεθόδου και της ακαδημαϊκής γραφής, ii. στην ορθή αξιοποίηση της βιβλιογραφίας με πλήρη τεκμηρίωση (ώστε να αποφευχθούν απόπειρες λογοκλοπής ή αθέμιτης χρήσης εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης), iii. στην κριτική τοποθέτηση απέναντι στο θέμα που εξετάζεται,

β. την ποιότητας της παρουσίασης της εργασίας τους κατά τη διάρκεια των παραδόσεων.

γ. την τακτική, ενεργητική και ποιοτική συμμετοχή τους στις σχετικές με τις παρουσιάσεις συζητήσεις.

 

Στοχοθεσία

 

1. Ιστορική και ερμηνευτική εξοικείωση

• Εξοικείωση με την ιστορική περίοδο από τον Κωνσταντίνο Α΄ έως τον Μαρκιανό (306-457), με έμφαση στις κοινωνικοπολιτικές, γεωπολιτικές, θρησκευτικές και πολιτισμικές μεταβολές.
• Κατανόηση της συνέχειας και της ασυνέχειας μεταξύ της ρωμαϊκής κληρονομιάς και της διαμόρφωσης της ταυτότητας του βυζαντινού κράτους κατά την πρωτοβυζαντινή περίοδο.
• Ανάλυση του ρόλου της Συνόδου της Χαλκηδόνας ως σημείου καμπής για τις θρησκευτικές και πολιτικές δομές.

2. Μεθοδολογία και ερευνητικές δεξιότητες

• Εξοικείωση με τα κύρια μεθοδολογικά εργαλεία για την ανάλυση ιστορικών πηγών, συμπεριλαμβανομένων των πρωτογενών πηγών (κριτικών εκδόσεων, επιγραφών, παπύρων, νομισμάτων).
• Ανάπτυξη δεξιοτήτων χρήσης σύγχρονων ακαδημαϊκών εργαλείων, όπως βάσεων δεδομένων.
• Εφαρμογή διεπιστημονικών προσεγγίσεων.

 

Ημερομηνία δημιουργίας

Κυριακή 16 Φεβρουαρίου 2025