Παρουσίαση/Προβολή

(ECON690) -  Χρίστος Παπαθεοδώρου

Περιγραφή Μαθήματος

Αντικείμενο του μαθήματος είναι η παρουσίαση του επιστημονικού διαλόγου για τα ζητήματα της ανισότητας, της φτώχειας και της αποστέρησης, και η διερεύνηση βασικών διαστάσεων και πτυχών των φαινομένων αυτών σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο. Τα φαινόμενα αυτά αποτελούν κομβικής σημασίας έννοιες στην ανάπτυξη του κοινωνικού κράτους και στον σχεδιασμό αλλά και αξιολόγηση πολιτικών στο χώρο της κοινωνικής προστασία. Στο πλαίσιο του μαθήματος θα συζητούν βασικά θεωρητικά ζητήματα που σχετίζονται με τον εννοιολογικό προσδιορισμό της οικονομικής ανισότητας μέσα από το πρίσμα της οικονομικής επιστήμης. Θα εξετασθούν οι διάφοροι δείκτες που χρησιμοποιούνται για την μέτρησης της οικονομικής ανισότητας και θα καταδειχθεί ότι οι δείκτες αυτοί δεν είναι αξιακά ουδέτεροι αλλά ο καθένας από αυτούς, άμεσα ή έμμεσα, εισαγάγει συγκεκριμένες αξιακές κρίσεις που ανταποκρίνονται σε δεδομένες αντιλήψεις περί κοινωνικής ευημερίας.  Επιπρόσθετα γίνεται κριτική παρουσίαση των βασικών-εναλλακτικών ορισμών των εννοιών της φτώχειας και της αποστέρησης και αναλύονται οι πολιτικές παρεμβάσεις (ή μη-παρεμβάσεις) στις οποίες οι αυτοί ορισμοί οδηγούν. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των εναλλακτικών αυτών των ορισμών αναζητούνται στις βασικές θεωρίες της κοινωνικής οργάνωσης και στο ιδιαίτερο νόημα που αποδίδει κάθε μία από αυτές στην έννοια της ισότητας-ανισότητας. Αναλύονται ζητήματα που αφορούν την μεθοδολογική και εμπειρική διερεύνηση των κοινωνικών αυτών προβλημάτων τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο. Στο πλαίσιο αυτό θα εξεταστούν διεξοδικά προβλήματα ορισμού και μέτρησης της ανισότητας αλλά και της φτώχειας, που ανακύπτουν στην εμπειρική τους διερεύνηση. Αυτά αφορούν κυρίως την επιλογή των μεταβλητών και των δεικτών κάτω από τους περιορισμούς που επιβάλλονται από τα διαθέσιμα δεδομένα. Παράλληλα, με βάση τα διαθέσιμα ερευνητικά ευρήματα, παρουσιάζονται και σχολιάζονται τα βασικά χαρακτηριστικά και η διαχρονική τάση της ανισότητας, της φτώχειας και της αποστέρησης. Επιπρόσθετα αναλύονται οι επιδράσεις των πολιτικών και προγραμμάτων αντιμετώπισής των φαινομένων αυτών, κυρίως στο πλαίσιο της κοινωνικής πολιτικής, και διερευνάται η σύνδεση τους με το ευρύτερο μακροοικονομικό περιβάλλον. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ανάλυση της επίδρασης της κοινωνικής προστασίας στην οικονομική ανισότητα, την φτώχεια και την αποστέρηση. Στο πλαίσιο αυτό διερευνάται τόσο η συνολική επίδραση του συστήματος κοινωνικής προστασίας που έχει αναπτύξει η κάθε χώρα όσο και των επιμέρους κατηγοριών κοινωνικών δαπανών. Για τον σκοπό γίνεται συγκριτική ανάλυση των χωρών της ΕΕ ανάλογα τον τύπο κοινωνικού κράτους που έχουν αναπτύξει, με βάση τον ιδιαίτερο ρόλο που διαδραματίζουν η αγορά, το κράτος και  η οικογένεια στην παροχή κοινωνικής προστασίας. Παράλληλα συζητείται και ο όρος «Κοινωνικός Αποκλεισμός» που υιοθετήθηκε στο τέλος της δεκαετίας του 1980 από την Ευρωπαϊκή Ένωση, και κατά συνέπεια από όλα τα κράτη μέλη, ως καθοριστικό εργαλείο προσδιορισμού αλλά και αξιολόγησης των παρεμβάσεων στο χώρο της κοινωνικής πολιτικής. Τέλος διερευνάται η επίδραση των σύγχρονων κοινωνικών και οικονομικών εξελίξεων (οικονομική κρίση) στην ανισότητα στην φτώχεια και την αποστέρηση.

 

Βιβλιογραφία (Ενδεικτική)

 

Ελληνική:

• Ανδριοπούλου, Ε. και Τσακλόγλου, Π., 2010. Δυναμική ανάλυση του φαινομένου της φτώχειας στην Ελλάδα. Παρατηρητήριο Οικονομικών και Κοινωνικών Εξελίξεων, Ινστιτούτο Εργασίας ΓΣΕΕ, Μελέτες 4, Αθήνα: ΙΝΕ-ΓΣΕΕ.
  http://ineobservatory.gr/wp-content/uploads/2014/08/meleti4.pdf
• Atkinson, Α. Β. 2016, Ανισότητα: Τι μπορεί να γίνει. Αθήνα: Πατάκης
• Βαϊτσος. Κ., 2009. Αρχές Αναπτυξιακής Οικονομικής. Η δυναμική της κοινωνικής-οικονομικής αναπαραγωγής, Αθήνα: Κριτική.
• Βενιέρης, Δ. και Παπαθεοδώρου, Χ. (επιμ.), 2003. Η Κοινωνική Πολιτική στην Ελλάδα: Προκλήσεις και Προοπτικές. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα
• Δαφέρμος, Γ. και Παπαθεοδώρου, Χ., 2013. Η συμβολή του συστήματος κοινωνικής προστασίας στην οικονομική μεγέθυνση. Παρατηρητήριο Οικονομικών και Κοινωνικών Εξελίξεων, Ινστιτούτο Εργασίας ΓΣΕΕ, Μελέτες 26, Αθήνα: ΙΝΕ-ΓΣΕΕ. http://ineobservatory.gr/wp-content/uploads/2014/11/simvoli-sistimatos.pdf  
• Δαφέρμος, Γ. και Παπαθεοδώρου, Χ., 2010. Μακροοικονομικό περιβάλλον, ανισότητα και φτώχεια: Μια εμπειρική διερεύνηση για την επίδραση της οικονομικής μεγέθυνσης και της κοινωνικής προστασίας σε Ελλάδα και ΕΕ. Παρατηρητήριο Οικονομικών και Κοινωνικών Εξελίξεων, Ινστιτούτο Εργασίας ΓΣΕΕ, Μελέτες 3, Αθήνα: ΙΝΕ-ΓΣΕΕ. http://ineobservatory.gr/wp-content/uploads/2010/12/meleti3.pdf  
• Δαφέρμος, Γ., Θεοφιλάκου, Α., Μαυροδημητράκης, Χ. και Τσακλόγλου, Π., 2008. Η Φτώχεια στην Ελλάδα: Ομοιότητες και διαφορές χρησιμοποιώντας εναλλακτικές μεθοδολογικές προσεγγίσεις. Παρατηρητήριο Οικονομικών και Κοινωνικών Εξελίξεων, Ινστιτούτο Εργασίας ΓΣΕΕ, Μελέτες 1, Αθήνα: ΙΝΕ-ΓΣΕΕ & UADPhilEcon. http://ineobservatory.gr/wp-content/uploads/2008/12/meleti1.pdf  
• Δημουλάς, Κ. και Κουζής, Γ. (επιμ.) 2018, Κρίση και Κοινωνική Πολιτική: Αδιέξοδα και Λύσεις. Αθήνα: Τόποσ.
• Ίδρυμα Σάκη Καράγιωργα, 1998. Κοινωνικές Ανισότητες και Κοινωνικός Αποκλεισμός, (6ο Επιστημονικό Συνέδριο). Αθήνα: Εξάντας.
• Ιωαννίδης, Α., Παπαθεοδώρου, Χ. και Σουφτάς, Δ., 2012. Εργαζόμενοι και όμως φτωχοί. Διαστάσεις της φτώχειας των εργαζομένων στην Ελλάδα. Παρατηρητήριο Οικονομικών και Κοινωνικών Εξελίξεων, Ινστιτούτο Εργασίας ΓΣΕΕ, Επιστημονικές Εκθέσεις (Reports) / 6, Αθήνα: ΙΝΕ-ΓΣΕΕ. http://ineobservatory.gr/wp-content/uploads/2014/08/report-6.pdf .
• Καράγιωργας, Δ., Κασιμάτη, Κ. & Πανταζίδης, Ν., 1988. Έρευνα για τη σύνθεση και την κατανομή του εισοδήματος στην Ελλάδα. Μέρος πρώτο: Αποτελέσματα για την περιοχή της πρωτεύουσας. Αθήνα: Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών.
• Καράγιωργας, Δ., Γεωργακόπουλος, Θ., Καραντινός, Δ., Λοϊζίδης, Γ., Μπούζας, Ν., Υφαντόπουλος, Ι. & Χρυσάκης, Μ., 1990. Διαστάσεις της Φτώχειας στην Ελλάδα. Αθήνα: Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών.
• Καραμεσίνη, Μ. (επιμ.) 2019, Ανισότητες, Νεοφιλελευθερισμός και Ευρωπαϊκή Ενοποίηση: Προοδευτικές απαντήσεις.
• Παπαθεοδώρου, Χ. Δαφέρμος, Γ., Danchev, S. & Μαρσέλλου, A., 2008. Οικονομική Ανισότητα και Φτώχεια στην Ελλάδα: Συγκριτική ανάλυση και διαχρονικές τάσεις. Παρατηρητήριο Οικονομικών και Κοινωνικών Εξελίξεων, Ινστιτούτο Εργασίας ΓΣΕΕ, Επιστημονικές Εκθέσεις 1, Αθήνα: ΙΝΕ-ΓΣΕΕ & UADPhilEcon. http://ineobservatory.gr/wp-content/uploads/2008/12/report1.pdf
• Παπαθεοδώρου, Χ. και Δαφέρμος, Γ., 2010. Δομή και τάσεις της οικονομικής ανισότητας και της φτώχειας στην Ελλάδα και την ΕΕ, 1995-2008. Παρατηρητήριο Οικονομικών και Κοινωνικών Εξελίξεων, Ινστιτούτο Εργασίας ΓΣΕΕ, Επιστημονικές Εκθέσεις, Αθήνα: ΙΝΕ-ΓΣΕΕ. http://ineobservatory.gr/wp-content/uploads/2014/08/report2.pdf
• Παπαθεοδώρου, Χ., Δαφέρμος, Γ., Παπαδοπούλου, Ε. και Σακελλαρίδης, Γ., 2010. Οικονομική μεγέθυνση, ανισότητα και φτώχεια: θεωρητικές και εμπειρικές προσεγγίσεις. Παρατηρητήριο Οικονομικών και Κοινωνικών Εξελίξεων, Ινστιτούτο Εργασίας ΓΣΕΕ, Μελέτες 2, Αθήνα: ΙΝΕ-ΓΣΕΕ.
  http://ineobservatory.gr/wp-content/uploads/2010/12/meleti2.pdf    
• Παπαθεοδώρου, Χ. και Δαφέρμος, Γ., 2010. Διαστάσεις της φτώχειας και της αποστέρησης των εργαζομένων στην Ελλάδα και την Αττική. Αθήνα: Επιστημονική Εταιρεία Κοινωνικής Πολιτικής, Αθήνα.
  http://eekp.gr/wp-content/uploads/2013/09/poverty-work.pdf
• Παπαθεοδώρου, Χ. και Μισσός, Β. 2013. Ανισότητα, φτώχεια και οικονομική κρίση στην Ελλάδα και την ΕΕ. Παρατηρητήριο Οικονομικών και Κοινωνικών Εξελίξεων, Ινστιτούτο Εργασίας ΓΣΕΕ, Επιστημονικές Εκθέσεις 9, Αθήνα: ΙΝΕ-ΓΣΕΕ. http://ineobservatory.gr/wp-content/uploads/2015/07/REPORT-9.pdf
• Παπαθεοδώρου, Χ., Μισσός, Β. και Παπανστασίου, Σ., 2020, Κοινωνικές επιπτώσεις της κρίσης και των πολιτικών λιτότητας στην Ελλάδα, Παρατηρητήριο Οικονομικών και Κοινωνικών Εξελίξεων, Ινστιτούτο Εργασίας ΓΣΕΕ, Επιστημονικές Εκθέσεις 13, Αθήνα: ΙΝΕ-ΓΣΕΕ. https://ineobservatory.gr/wp-content/uploads/2020/07/13.-EPISTHMONIKH-EKTHESI_EBOOK.pdf
• Παπαθεοδώρου, Χ. και Σακελλαρόπουλος, Θ. (επιμ.) 2020. Τα Οικονομικά της Κοινωνικής Πολιτικής. Αθήνα: Διόνικος
• Παπαθεοδώρου, Χ. και Παπαναστασίου, Σ., 2010. Διαγενεακή μεταβίβαση της φτώχειας στην Ελλάδα και την ΕΕ: Θεωρητικές προσεγγίσεις και εμπειρική ανάλυση. Παρατηρητήριο Οικονομικών και Κοινωνικών Εξελίξεων, Ινστιτούτο Εργασίας ΓΣΕΕ, Μελέτες 7, Αθήνα: ΙΝΕ-ΓΣΕΕ
  http://ineobservatory.gr/wp-content/uploads/2014/08/download7.pdf
• Πετμεζίδου-Τσουλουβή Μ., 1992. Κοινωνικές Ανισότητες και Κοινωνική Πολιτική. Αθήνα: Εξάντας, Αθήνα.
• Πετμεζίδου, Μ. και Παπαθεοδώρου, Χ. (επιμ.), 2004. Φτώχεια και Κοινωνικός Αποκλεισμός, Αθήνα: Εξάντας.
• Σακελλαρόπουλος, Θ., Οικονόμου, Χ., Σκαμνάκης, Χ. και Αγγελάκη Μ. (επιμ.) 2018, Κοινωνική Πολιτική, Αθήνα: Διόνικος
• Σεν, Α. (2004) Επανεξετάζοντας την Ανισότητα, Αθήνα: Καστανιώτης

 

Ξενόγλωσση

• Adam, S. and Papatheodorou, C., 2016. “Dismantling the feeble social protection system of Greece: Crisis and austerity measures consequences” (with S. Adam). In K. Schubert, P. de Villota and J. Kuhlmann (eds) Challenges to the European Welfare Systems, Springer.
• Atkinson, A. B., 1983. The Economics of Inequality, 2nd edn. Oxford: Clarendon Press.
• Atkinson, A.B., 1998. Poverty in Europe. Oxford: Blackwell
• Atkinson, A. B. & Bourguignon, F. (Eds.) 2000. Handbook of Income Distribution, Volume 1. Amsterdam: North-Holland.
• Atkinson, A.B. & Marlier, E., 2010, Income and Living conditions in Europe. Eurostat Statistical books, Luxembourg: Publications Office of the European Union. http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-31-10-555/EN/KS-31-10-555-EN.PDF
• Alcock, P. 1993. Understanding Poverty. London: Macmillan
• Barclay, P., 1995. Joseph Rowntree Foundation Inquiry into Income and Wealth, volume 1, York: Joseph Rowntree Foundation.
• Cowell, F. A., Measuring Inequality, 2^nd edn. London: Prentice Hall/Harvester Wheatsheaf
• Chossudovsky, M. 2003, The Globalization of Poverty and the New World Order. 2nd edition, Ontario: Global Outlook
• Gordon, D. and Townsend, P. (Eds), 2000. Breadline Europe; The Measurement of Poverty. Bristol: Policy Press.
• Dennis, I & Guio, A.-C. (2004) Poverty and Social Exclusion in the EU. Statistics in Focus, Population and Social Conditions, Eurostat,
• European Commission, Joint Report on Social Protection and Social Inclusion 2009. Luxembourg: European Communities.          http://ec.europa.eu/employment_social/spsi/joint_reports_en.htm#2009

• Hills, J., 1995, Joseph Rowntree Foundation Inquiry into Income and Wealth, volume 2, York: Joseph Rowntree Foundation.
• Lister, R., 2004. Poverty. Cambridge: Polity Press
• Marlier, E. and Ponthieux, S., 2000. Low-wage employees in EU countries. Statistics in focus, Population and Social Conditions, Theme 3, Eurostat, Luxembour
• Mitrakos, Th. and Zografakis, S., 2005. “The Redistributional Impact of Inflation in Greece”, Economic Bulleting, 24, Bank of Greece
• National Action Plans Against Poverty and Social Exclusion. http://ec.europa.eu/employment_social/spsi/strategy_reports_en.htm
• Papanastasiou, S. and Papatheodorou, C., 2020. “Liberalising’ social protection amid austerity in Greece”, in S. Blum, J. Kuhlmann and K. Schubert (Eds) Routledge Handbook of European Welfare Systems, (2nd Edition), New York: Routledge, 2020. 
• Papanastasiou, S. and Papatheodorou, C., 2018. “The Greek Depression: Poverty outcomes and welfare responses”, East-West Journal of Economics and Business, Vol. XXI(1-2). 
• Papatheodorou, C., Income Inequality in Greece: An Analysis by Income Source. Distributional Analysis Research Programme No. DARP 39, Suntory and Toyota International Centres for Economics and Related Disciplines (LSE-STICERD), London School of Economics and Political Science, London: LSE. http://sticerd.lse.ac.uk/dps/darp/darp39.pdf
• Papatheodorou, C., 2000. Decomposing Inequality by Population Subgroups in Greece: Results and Policy Implications, Distributional Analysis Research Programme No. DARP 49, Suntory and Toyota International Centres for Economics and Related Disciplines (LSE-STICERD), London School of Economics and Political Science, London: LSE http://sticerd.lse.ac.uk/dps/darp/DARP49.pdf
• Papatheodorou, C. 2015, “Economic crisis, poverty and deprivation in Greece. The impact of neoliberal remedies”. Ιn S. Mavroudeas (ed), Greek Capitalism in Crisis: Marxist Analyses, London: Routledge, 2015.
• Petmesidou, M. and Papatheodorou, C. (Eds) 2006. Poverty and Social Deprivation in the Mediterranean Area: Trends, policies and welfare prospects in the new millennium. London: Zed Books. http://bora.uib.no/bitstream/handle/1956/17213/Ibidem%20Petmesidou%20et%20al%20Child%20Poverty.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Pemtesidou, M., Delamonica, E., Papatheodorou, C. and Henry-Lee, A. (Eds) 2016.Child Poverty, Youth (Un)Employment, and Social Inclusion, Stuttgart: ibidem, CROP, 
• Petmesidou, M. and Mossialos, E., (Eds) 2006. Social Policy Developments in Greece, Ashgate.
• Ruggles, P., Drawing the Line; Alternative Poverty Measures and their Implications for Public Policy. Washington: The Urban Institute Press.
• Sen, A., Choice, Welfare and Measurement. Oxford: Basil Blackwell.
• Sen, A., Inequality Reexamined. Oxford: Clarendon Press.
• Sen, A., On Economic Inequality, expanded edn. Oxford: Clarendon Press.
• Townsend, P., Poverty in the United Kingdom. Middlesex: Penguin.
• Townsend, P. 1993. The International Analysis of Poverty. London: Harvester Wheatsheaf.
• Townsend, P and Gordon, D. (eds), 2002. World Poverty: New Policies to Defeat an Old Enemy, Policy Press, Bristol.

Ημερομηνία δημιουργίας

Τετάρτη 4 Νοεμβρίου 2020