Παρουσίαση/Προβολή

Δρ. Κωνσταντίνα Π. Μυλωνά - Γιαννακάκου

Η Κωνσταντίνα Π. Μυλωνά - Γιαννακάκου, PhD, γεννήθηκε στην Αθήνα Είναι Διδάκτωρ Φιλοσοφίας (ΕΚΠΑ), πτυχιούχος του τμήματος Αγγλικής Φιλολογίας (ΕΚΠΑ) με μεταπτυχιακές σπουδές ειδίκευσης στην Ηθική Φιλοσοφία (ΕΚΠΑ). Είναι επίσης κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος στη Διοίκηση Επιχειρήσεων (ΜBA, ALBA business school). Δραστηριοποιείται για περισσότερα από 18 έτη στους τομείς του marketing και business και είναι συνιδρυτής εταιρίας συμβούλων. Έχει συμμετάσχει σε Παγκόσμια και Διεθνή Συνέδρια και έχει δημοσιεύσει άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων και έχει συγγράψει βιβλίο στον τομέα της αγροτικής βιοτεχνολογίας και της γενετικής τροποποίησης. Είναι μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Φιλοσοφίας ΕΚΠΑ, Επικεφαλής της Εκτελεστικής Επιτροπής του Ελληνικού Κλιμακίου International Chair in Bioethics (WMA Cooperating Centre), μέλος της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εταιρείας, της Διεθνούς Εταιρείας Ελληνικής Φιλοσοφίας, του American Philosophical Association καθώς και του International Association for Promoting Geoethics.

http://www.philosophylab.philosophy.uoa.gr/credits08400/kwnstantina-mylwna-giannakakoy.html

Μαθησιακοί στόχοι

Μέχρι το τέλος του εξαμήνου θα πρέπει να έχουν εκπληρωθεί οι παρακάτω στόχοι από τους φοιτητές.

• Να περιγράφουν βασικές έννοιες αναφορικά με τα Γενετικά Τροποποιημένα (ΓΤ) είδη ώστε να δύνανται να εξηγήσουν τρόπους παραγωγής και χρήσης τους στους διάφορους κλάδους (επιστημονική έρευνα, βιομηχανία, κλπ)
• Να κατανοούν τα ηθικο-δεοντολογικά ζητήματα τα οποία προκύπτουν από την παραγωγή και τη χρήση ΓΤ ζώων
• Να ερμηνεύουν τις διαφορετικές νομοθετικές ρυθμίσεις και να εντοπίζουν την σύνδεσή τους με τα κυρίαρχα ηθικά μοντέλα
• Να αξιολογούν τρέχουσες και μελλοντικές εφαρμογές στη ΓΤ ζώων και να προσδιορίζουν τους απαιτούμενους τους ηθικούς όρους και διαδικασίες

Μέθοδοι αξιολόγησης

Οι φοιτητές αξιολογούνται με γραπτή εργασία (2,000 λέξεων), η οποία υποβάλλεται αποκλειστικά και μόνον μέσω του e-class εντός 45 ημερών από την λήξη των παραδόσεων της ενότητας. Η τελική βαθμολογία κατανέμεται ως εξής: α) συμμετοχή κατά τις παραδόσεις 10% β) γραπτή εργασία 90%. Οι εργασίες αξιολογούνται από τον διδάσκοντα στην κλίμακα του 10, και η βαθμολογία εκάστης εργασίας αναρτάται στο e-class συνοδευόμενη από αιτιολόγηση. Η εργασία έχει την μορφή επιστημονικού άρθρου - δείτε πρότυπο εδώ. Οι παραπομπές παρατίθενται στο υποσέλιδο (footnotes). Τόσο οι παραπομπές, όσο και οι αναφορές τέλους (references) ακολουθούν το πρότυπο του Chicago Manual of Style / Notes and Bibliography. 

Για περισσότερες πληροφορίες δείτε τον οδηγό σπουδών https://animalethics.philosophy.uoa.gr/to_programma/odigos_spoydon/.

Βιβλιογραφία

Εισαγωγή στην ηθική και την ηθική των ζώων

Αριστοτέλους Περί ζώων Μορίων. (1925). Κ. Μητρόπουλου. (μτφρ). Αθήνα: Ελληνικός Εκδοτικός Οργανισμός. http://www.lib.uoa.gr/

Beauchamp, T., Frey, R.G. (Eds.) (2011). The Oxford handbook of animal ethics. Oxford, New York: Oxford University Press. http://www.lib.uoa.gr/

DeGrazia, D., Cohen, C., & Regan, T. (2003). Book Reviews. Ethics, 113(3), 692-695. https://www.jstor.org/stable/10.1086/345630

de Waal, F.B.M. (2015). Πρωτεύοντα Και Φιλόσοφοι. Πως Εξελίχθηκε Η Ηθική. (Σ. Χρυσοβαλάντης, Μτφρ.). Αθήνα: ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ. http://www.lib.uoa.gr/

Fischer, B. (Ed.) (2020) The Routledge Handbook of Animal Ethics, 223-288. Taylor & Francis.

Καραγεωργάκης, Σ. (2019). Ζώα στα πλοκάμια της ανθρώπινης ηθικής. Αθήνα: Ευτοπία.

Κουντάκη, Δ. (2019). Ζώα και Ηθική. Μια μη ανθρωποκεντρική προσέγγιση. Αθήνα: Σμίλη.

Μανουσέλης, Σ. (2019, 28 Σεπτεμβρίου). Διευρύνοντας την ηθική μέριμνα σε μη ανθρώπινες μορφές ζωής. Η Εφημερίδα των Συντακτών. https://www.efsyn.gr/epistimi/mihanes-toy-noy/212606_dieyrynontas-tin-ithiki-merimna-se-mi-anthropines-morfes-zois

Martinetti, P. (2019). Η ψυχή των ζώων. (Π. Τσιαμούρας Μτφρ.). Αθήνα: Κυαναυγή.

McKibben, W. (1989). The End of Nature. New York: Random House.

Midgley, M. (1983) Animals and why they matter: a journey around the species barrier. University of Georgia Press, Athens.

Μυλωνά - Γιαννακάκου, Κ. (2022). Το ηθικό τοπίο της αγροτικής βιοτεχνολογίας. Αθήνα: Παπαζήσης.

Nobis, N. (2018)  Animals & Ethics 101: Thinking Critically About Animal Rights. Open Philosophy Press. https://animalethics101.blogspot.com/p/nathan-nobis.html

Nussbaum, M. C. (2006). Frontiers of Justice. Disability, Nationality, Species Membership. pp. 325-407. Cambridge : The Belknap Press. http://www.lib.uoa.gr/

Πελεγρίνης, Θ. (1987). Άνθρωποι, Ζώα, Μηχανές. Δοκίμιο για την Ανθρώπινη Πράξη. Αθήνα: Καρδαμίτσα. http://www.lib.uoa.gr/

Πελεγρίνης, Θ. (2010). Εισαγωγή στην Φιλοσοφία. Αθήνα: Πεδίο. http://www.lib.uoa.gr/

Πελεγρίνης, Θ. (2012). Ηθική Φιλοσοφία. Αθήνα: Παπασωτηρίου. http://www.lib.uoa.gr/

Πρωτοπαπαδάκης, E. (2012). Animal Ethics, Past and Present Perspectives. Berlin: Logos Verlag. http://www.lib.uoa.gr/

Singer, P. (1995). Practical ethics, 2nd ed. Cambridge University Press, Cambridge. http://www.lib.uoa.gr/

Singer, P. (2010). Η Απελευθέρωση των Ζώων. (Σ. Καραγεωργάκης, Μτφρ.). Θεσσαλονίκη: Αντιγόνη. http://www.lib.uoa.gr/ (English version)

Singer, P., Regan, T., Gruen, L., Donovan, J. (2012). Ζώα και Ηθική. (Σ. Καραγεωργάκης, Επιμ.). Αθήνα: Αντιγόνη. http://www.lib.uoa.gr/

Taylor, P.W. (1986). Respect for Nature: A Theory of Environmental Ethics. Princeton University, Princeton: New Jersey. http://www.lib.uoa.gr/

Varner, G. (1998). In Nature’s Interests? Interests, Animal Rights, and Environmental Ethics. Oxford: Oxford University Press. http://www.lib.uoa.gr/

Ηθικά ζητήματα στα διαγονιδιακά ζώα

Agar, N. (1998). Liberal Eugenics. Public Affairs Quarterly, 12(2), 137-155. http://www.jstor.org/stable/40441188

Allen, C. (2011). Animal Consciousness. Stanford Encyclopedia of Philosophy. http://plato.stanford.edu/archives/win2011/entries/consciousness-animal/

Balzer, P., Rippe, K.P., Schaber, P. (2000). Two Concepts of Dignity for Humans and Non-Human Organisms in the Context of Genetic Engineering. Journal of Agricultural and Environmental Ethics 13, 7–27. https://doi.org/10.1023/A:1009536230634

Bekoff, M. (Ed.) (2010). Encyclopedia of Animal Rights and Animal Welfare 2^nd ed. California: ABC-CLIO. https://www.academia.edu/31479474/Encyclopedia_of_Animal_Rights_and_Animal_Welfare?email_work_card=view-paper

Birch, J., Schnell, K.A., Clayton, N.S. (2020). Dimensions of Animal Consciousness. Trends in Cognitive Sciences 24(10), 789-801. https://doi.org/10.1016/j.tics.2020.07.007 

Bovenkerk, B., Brom, F. W. A., and van den Bergh, B. J. (2001). Brave new birds: The use of integrity in animal ethics. Hastings Center Report 32(1), 16–22. https://www.academia.edu/25643875/Brave_New_Birds_The_Use_of_Animal_Integrity_in_Animal_Ethics

Bruce, D. and Bruce A. Eds. (1998). Engineering Genesis: The Ethics of Genetic Engineering in Non-Human Species. Earthscan Publications Ltd.

Carruthers, P. (1989). Brute experience. Journal of Philosophy, 86, 258–269. http://faculty.philosophy.umd.edu/pcarruthers/Brute-experience.pdf

Carruthers, P. (1999). Sympathy and subjectivity. Australasian Journal of Philosophy, 77, 465–482. http://faculty.philosophy.umd.edu/pcarruthers/Sympathy%20and%20subjectivity.pdf

Clark, S.R.L. (1997) Animals and their moral standing. London New York : Routledge. http://www.lib.uoa.gr/

Comstock, L.G. (1998) Vexing Nature? On the Ethical Case Against Agricultural Biotechnology. Springer publications. https://core.ac.uk/download/pdf/210995491.pdf

Cooley, D. and Goreham, G. (2004). Are Transgenic Organisms Unnatural? Ethics and the Environment, 9(1), 46–55. https://link.springer.com/article/10.1007/s10806-003-1469-3

De Vries, R. (2006). Genetic Engineering and the Integrity of Animals. J Agric Environ Ethics 19, 469–493. https://doi.org/10.1007/s10806-006-9004-y

Evans, D. (2010). Emotions as Aids and Obstacles. Thinking About Risky Technologies. In C. Sunstein, S. Roeser (Eds.), Emotions and Risky Technologies, 81-88. Dordrecht: Springer.

Francione, G. (1996). Rain Without Thunder: The Ideology of the Animal Rights Movement. Philadelphia, PA: Temple University Press.

Gould, S.J. (1992, December 1). What Is a Species? Discover. https://www.discovermagazine.com/planet-earth/what-is-a-species

Griffin, R. D. (2001). Animal Minds. Beyond Cognition to Consciousness. Chicago: University of Chicago Press. http://www.lib.uoa.gr/

Hale, B. (2006) The moral considerability of invasive transgenic animals. Journal of Agricultural & Environmental Ethics 19, 337-366. http://sciencepolicy.colorado.edu/admin/publication_files/resource-2603-2006.20.pdf

Harris, J. (1998). Clones, Genes, and Immortality. Oxford and New York.  http://www.lib.uoa.gr/

Harris, J. (2004). Immortal Ethics. Annals of the New York Academy of Sciences 1019: 527-534. https://www.research.manchester.ac.uk/portal/files/32296989/FULL_TEXT.PDF

Hauskeller, M. (2007). Biotechnology and the integrity of life : taking public fears seriously. Ashgate.

Holland A., Johnson, A. (Eds.) (1998). Animal Biotechnology and Ethics. New York: Chapman and Hall

Horta, O. (2010). What is speciesism? Journal of Agricultural and Environ Ethics 23(3), 243-266. https://www.researchgate.net/publication/225191816_What_Is_Speciesism 

Kass, L.R. (1998) The wisdom of repugnance: why we should ban the cloning of humans. Valparaiso Univ Law Rev 32(2):679–705. https://scholar.valpo.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1423&context=vulr

Kelly, D. (2011). Yuck! The Nature and Moral Significance of Disgust. MIT Press.

Korsgaard, C. (2011). Interacting with animals: a kantian account. In T. Beauchamp, Frey, R.G. (Eds.)The oxford handbook of animal ethics. New York: Oxford University Press. http://www.lib.uoa.gr/

Kortenkamp KV, Moore CF. (2001). Ecocentrism and anthropocentrism: moral reasoning about ecological commons dilemmas. Journal of Environmental Psychology, 21(3), 261–272. https://www.semanticscholar.org/paper/Ecocentrism-and-anthropocentrism%3A-Moral-reasoning-Kortenkamp-Moore/3421e1ca42c8c856d95d823c5936d5cc4902b2c5

Korsgaard, C. (2009a). Animal nature and the good. http://www.people.fas.harvard.edu/~korsgaar/Essays.htm

Korsgaard, C. (2009b). Human nature and the right. http://www.people.fas.harvard.edu/~korsgaar/Essays.htm

Korsgaard, C. (2009c). Human beings and the other animals. http://www.people.fas.harvard.edu/~korsgaar/Essays.htm

Lambert, H. (2014). Animal Sentience. Commonwealth Veterinary Journal. 30. 10.13140/2.1.3314.1447. https://www.researchgate.net/publication/268743705_Animal_Sentience?channel=doi&linkId=5475f56e0cf2778985af4920&showFulltext=true

Le Neindre, P., Bernard, E., Boissy, et al. (2018). Animal Consciousness. Summary of the multidisciplinary assessment. HAL. https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-01736385

Linzey, A. (1993). Created Not Invented: A Theological Critique of Patenting Animals. Crucible, April-June 1993: 60-67.

Melin, A. (2004). Genetic engineering and the Moral Status of Non-Human Species. J Agric Environ Ethics 17, 479–495. https://doi.org/10.1007/s10806-004-1467-0

Midgley, M. (2000). Biotechnology and Monstrosity: Why We Should Pay Attention to the "Yuck Factor". The Hastings Center Report, 30(5), 7-15. https://www.jstor.org/stable/pdf/3527881.pdf?refreqid=excelsior%3A51232747c12ee9ae40b85f2ab3578d5f

Musschenga, AW (2002) Naturalness: beyond animal welfare. J Agri. Environ. Ethics 15:171–186. http://www.stafforini.com/docs/Musschenga%20-%20Naturalness.pdf

Nordgren, A. (2010). For our children. The ethics of animal experimentation in the age of genetic engineering. Netherlands: Rodopi.

Nussbaum, M. (2004, July 15). Discussing Disgust (J. Sanchez, Interviewer). Reason. Retrieved from https://reason.com/2004/07/15/discussing-disgust-2/

Ortiz, S. (2004). Beyond Welfare: Animal Integrity, Animal Dignity, and Genetic Engineering. Ethics and the Environment, 9(1), 94-120. http://www.jstor.org/stable/40339079

Pond, W.G., Bazer, F.W., Rollin, B.E. (Eds.) Animal Welfare in Animal Agriculture. Husbandry, Stewardship, and Sustainability in Animal Production. CRC Press Taylor & Francis Group.

Rachels, J. (1990). Created from Animals: The Moral Implications of Darwinism. New York: Oxford University Press. http://www.jamesrachels.org/CFA.htm

Regan, T. (1986). A case for animal rights. In M.W. Fox & L.D. Mickley (Eds.), Advances in animal welfare science, 179-189. Washington, DC: The Humane Society of the United States. https://www.wellbeingintlstudiesrepository.org/cgi/viewcontent.cgi?article=1003&context=acwp_awap

Rollin, B.E. (1988). The use and abuse of animals in research. In: Edwards, R.B. & Graber, G.C. (Eds.) Bioethics, 231–245. USA: Harcourt Brace Jovanovich.

Rollin, B.E. (2007). Animal research: a moral science. Talking point on the use of animals in scientific research. EMBO Rep. 8, 521-525. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2002540/pdf/7400996.pdf

Rollin, B.E. (2017). On telos and genetic-engineering. In Armstrong, S.J., Botzler, R.G. (Eds.), The Animal Ethics Reader, 342-350. London, UK: Routledge.

Schicktanz, S. (2006) Ethical considerations of the human-animal-relationship under conditions of asymmetry and ambivalence. Journal of Agricultural and Environmental Ethics 19, 7–16. https://link.springer.com/article/10.1007/s10806-005-4374-0

Shiva, V. (1997). Biopiracy. Toronto: Between the Lines.

Shriver A., McConnachie E. (2017) Genetic Engineering and Animal Welfare. In: Thompson P., Kaplan D. (eds) Encyclopedia of Food and Agricultural Ethics. Springer, Dordrecht. https://doi.org/10.1007/978-94-007-6167-4_552-1

Streiffer, R. (2003). In Defense of the Moral Relevance of Species Boundaries. American Journal of Bioethics 3(3), 37-38.  https://muse.jhu.edu/article/47006/pdf

Thompson, P.B. (1992). Designing Animals: Ethical Issues for Genetic Engineers. Journal of Dairy Science, 75(8), 2296-2303. https://www.journalofdairyscience.org/article/S0022-0302(92)77991-0/pdf

Thompson, P.B. (1998). Ethics and the Genetic Engineering of Food Animals. Journal of Agricultural and Environmental Ethics 10, 1–23. https://doi.org/10.1023/A:1007758700818

Twine, R. (2010).  Animals as Biotechnology. Ethics, sustainability and critical animal studies. Earthscan.

Varner, G. (2012). Personhood, Ethics, and Animal Cognition, Oxford: Oxford University Press.

Verhoog, H. (1992). The concept of intrinsic value and transgenic animals. Journal of Agricultural Ethics 5, 147–160. https://link.springer.com/article/10.1007/BF01966357

Vining, J. (2008). Human Identity: The Question Presented by Human-Animal Hybridization.  Stanford Journal of Animal Law & Policy vol 1. https://repository.law.umich.edu/other/89/

Warren, M.A. (1997). Moral status: obligations to persons and other living things. Clarendon Press, Oxford

West C. (2006) Economic and ethics in the genetic engineering of animals. Harvard Journal of Law & Technology, 19(2), 413–442. http://jolt.law.harvard.edu/articles/pdf/v19/19HarvJLTech413.pdf

Zuolo, F. (2016). Dignity and Animals. Does it Make Sense to Apply the Concept of Dignity to all Sentient Beings? Ethical Theory & Moral Practice 19, 1117–1130. https://doi.org/10.1007/s10677-016-9695-8

Τεχνικο-επιστημονική θεματολογία

Bailey, J. (2019). Genetic modification of animals: Scientific and ethical issues. In The Humane Society Institute for Science and Policy WBI Studies Repository, Animal Experimentation: Working Towards a Paradigm Change, 443-479. Boston: Brill https://www.wellbeingintlstudiesrepository.org/cgi/viewcontent.cgi?article=1001&context=geneclo

Bazer, F.W., Kraemer, D.C., and McHughen, A. (2011). Welfare, Health, and Biological Efficiency of Animals through Genetics and Biotechnology. In W.G. Pond, F.W. Bazer, B.E. Rollin (Eds.), Animal Welfare in Animal Agriculture. Husbandry, Stewardship, and Sustainability in Animal Production. 275-290.  CRC Press Taylor & Francis Group.

Bickerton, D. (2000). Resolving discontinuity: A minimalist distinction between human and non-human minds. American Zoologist, 40 (6), 862–873. https://academic.oup.com/icb/article/40/6/862/187604 

Carbone L (2011) Pain in laboratory animals: the ethical and regulatory imperatives. PLOS One 6(9). doi: 10.1371/journal.pone.0021578

Fraser, D. (2003). Assessing animal welfare at the farm and group level: The interplay of science and values. Animal Welfare (12), 433–443. https://www.wellbeingintlstudiesrepository.org/assawel/2/

Frey, R.G. (2005).  Animals and Their Medical Use. In A.I. Cohen, C.H. Wellman (Eds.), Contemporary Debates in Applied Ethics, 91-104. UK: Blackwell Publishing.

Gordon, J., & Ruddle, F. (1981). Integration and Stable Germ Line Transmission of Genes Injected into Mouse Pronuclei. Science, 214(4526), 1244-1246. http://www.jstor.org/stable/1687774

Goven, J. (2014) Biopharming. In P.B. Thompson & D.M. Caplan (Eds.), Encyclopedia of Food and Agricultural Ethics, 217-226. Springer Netherlands.

Guhad F. (2005). Introduction to the 3Rs (Refinement, Reduction, Replacement). Cont Topics, 44(2), 58-59.

Hayes, B.J., Lewin, H.A., Goddard, M.E. (2013) The Future of Livestock Breeding: Genomic Selection for Efficiency, Reduced Emissions Intensity, and Adaptation. Trends Genet, 29, 206-214

Houdebine, L.M. (2018). Transgenic Animal Production. In R.L. Singh & S. Mondalpp (Eds.), Biotechnology for Sustainable Agriculture. Emerging Approaches and Strategies, 141-184. https://doi.org/10.1016/C2016-0-03289-8

Izzo, K. (2018).  Genetically Modified Super Horses. Horse & Sport. Your Equestrian Authority. https://horsesport.com/magazine/miscellaneous/genetically-modified-super-horses/

Khatib, H. (Ed.) (2015). Molecular and Quantitative Animal Genetics. Wiley Blackwell. https://www.researchgate.net/profile/Khalid_Hassan10/post/Any_advices_on_book_on_artificial_selection_and_animal_breeding/attachment/59d641b179197b807799d9e9/AS%3A436008958337026%401480964044537/download/Molecular+and+Quantitative+Animal+Genetics+by+Khatib+%28LSA+Gwalior%29.pdf

Kiyonari, H., & Furuta, Y. (2019). Animal transgenesis now and beyond in the era of genome editing: Snapshots from the 15th Transgenic Technology Meeting (TT2019) in Kobe, Japan. Genes to cells: devoted to molecular & cellular mechanisms, 24(12), 762–767. https://doi.org/10.1111/gtc.12725

Liable, G. (2018) Production of Transgenic Livestock: Overview of Transgenic Technologies. In H. Niemann, C. Wrenzycki (Eds.), Animal Biotechnology, 2, 95-122. Springer Nature. International Publishing. ISBN: 978-3-319-92347-5

Maksimenko, O. G., Deykin, A. V., Khodarovich, Y. M., & Georgiev, P. G. (2013). Use of transgenic animals in biotechnology: prospects and problems. Acta naturae, 5(1), 33–46. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3612824/

Niemann, H., Lucas-Hahn, A., Petersen, B. (2019) The Methodologies and Application Potential of Genetically Modified Farm Animals. In M.Y. Murray (Ed.), Comprehensive Biotechnology 3^rd ed, 466-480. Pergamon.

Ormandy, E. H., Dale, J., & Griffin, G. (2011). Genetic engineering of animals: ethical issues, including welfare concerns. The Canadian veterinary journal = La revue veterinaire canadienne, 52(5), 544–550. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3078015/

Παπαθεοδωρόπουλος, Κ. (2015). Έννοιες στην Επιστήμη της Μνήμης, κεφ 12. ΣΕΑΒ. http://www.lib.uoa.gr/

Παπασιδέρη, Ι. (Επιμ.) (2018). Μοριακή Βιολογία του Κυττάρου. Αθήνα: Ουτοπία. http://www.lib.uoa.gr/

Schmidt, C.W. (2008). The Yuck Factor When Disgust Meets Discovery. Environmental Health Perspectives 116 (12):524-527. http://www.watereuseflorida.com/wp-content/uploads/TheYuckFactor.pdf

Shriver, A., McConnachie, E. (2018) Genetically Modifying Livestock for Improved Welfare: A Path Forward. J Agric Environ Ethics 31, 161–180. https://doi.org/10.1007/s10806-018-9719-6

Singhal, M., & Kansara, J. (2010). Transgenic Animals: Production and Application. International Journal of Pharmaceutical Sciences and Research, 1(9), 12-22. http://dx.doi.org/10.13040/IJPSR.0975-8232.1(8).12-22

Suckow, M.A., Stewart, K.L. (2017). Principles of Animal Research for Graduate and Undergraduate Students. Elsevier.

Tizard, M., Hallerman, E., Fahrenkrug, S., et al. (2016) Strategies to enable the adoption of animal biotechnology to sustainably improve global food safety and security. Transgenic Res 25, 575–595 (2016). https://doi.org/10.1007/s11248-016-9965-1  

Τριανταφυλλίδης, Κ. (2006). Βιοτεχνολογία Ζώων. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Αδελφών Κυριακίδη

Τσώλη, Θ. (2008, 27 Νοεμβρίου). Φάρμες που παράγουν φάρμακα. Το Έθνος. https://www.tovima.gr/2008/11/25/science/farmes-poy-paragoyn-farmaka/

Van Eenennaam, A.L. (2006) What is the future of animal biotechnology? California Agriculture, 60(3), 132-39. https://ucanr.edu/repository/fileAccessPublic.cfm?fn=ca6003p132-169089.pdf

Yang, L. (2018). How to create a world where no one dies waiting for a transplant? TED. https://www.ted.com/talks/luhan_yang_how_to_create_a_world_where_no_one_dies_waiting_for_a_transplant?language=el 

Θεσμικά ζητήματα (βλ. επίσης τον φάκελο Σύνδεσμοι)

Βιδάλης, Τ., Μανωλάκου, Κ., Μπάλιας, Γ. (2004). Γενετικά Τροποποιημένοι Οργανισμοί. Αθήνα-Κομοτηνή: Εκδόσεις Σάκκουλα.

Βιδάλης, Τ. (2007). Το Βιοδίκαιο. Αθήνα: Εκδόσεις Σάκκουλα

Botkin, D.B. (1996). Adjusting Law to Nature’s Discordant Harmonies. Duke Environmental Law & Policy Forum 7, 25-38.  https://scholarship.law.duke.edu/delpf/vol7/iss1/2

Brody, B. (1991). An evaluation of the ethical arguments commonly raised against the patenting of transgenic animals. In W. Lesser (Ed.), Animal Patents: The Legal, Ethical and Economic Issues. 141-153. New York: Stockton Press.

Fiester, A. (2008). Justifying a Presumption of Restraint in Animal Biotechnology Research. The American Journal of Bioethics, 8:6, 36-44. https://core.ac.uk/download/pdf/192275911.pdf

Francione, G. (1995). Animals, Property and the Law. Philadelphia, PA: Temple University Press

Francione, G., Garner, R. (2010). The Animal Rights Debate Abolition or Regulation? New York: Columbia University Press.

Kilkenny, C., Browne, W. J., Cuthill, I. C., Emerson, M., & Altman, D. G. (2010). Improving bioscience research reporting: the ARRIVE guidelines for reporting animal research. PLoS biology, 8(6), e1000412. https://doi.org/10.1371/journal.pbio.1000412

Κωστομητσόπουλος (Nikolaos Kostomitsopoulos), Ν. (2016). Ethics on Animal Use in Biomedical Research. Bioethica, 2(1), 16-25. doi: https://doi.org/10.12681/bioeth.19661 

Perzigian, B.A. (2003).  Detailed Discussion of Genetic Engineering and Animal Rights: The Legal Terrain and Ethical Underpinnings. Animal Legal and Historical Center. US: Michigan State University College of Law. https://www.animallaw.info/article/detailed-discussion-genetic-engineering-and-animal-rights-legal-terrain-and-ethical

Pew Initiative on Food and Biotechnology. (2007). Options for future discussions on genetically modified and cloned animals. Paper presented at the pew initiative on food and biotechnology workshop. Washington, DC. https://www.pewtrusts.org/-/media/legacy/uploadedfiles/wwwpewtrustsorg/news/press_releases/food_and_biotechnology/pifbethicsandbiotechpdf.pdf

Radin, M. (1989). Justice and the Market Domain. In R. Pennock and J. Chapman (Eds.) Markets and Justice. New York: New York University Press. 165-197.

Rehbinder, E., Engelhard, M., Hagen, K., Jørgensen, R.B., Pardo-Avellaneda, R., Schnieke, A., Thiele, F. (2009). Pharming. Promises and risks of Biopharmaceuticals derived from genetically modified plants and animals. ETHICSSCI, volume 35. Springer. https://link.springer.com/book/10.1007%2F978-3-540-85793-8

Russell, W.M.S. and Burch, R.L. (1959) The Principles of Humane Experimental Technique. UK: Methuen & Co. https://caat.jhsph.edu/principles/the-principles-of-humane-experimental-technique

Shapiro, M. (1990). Fragmenting and reassembling the world: Of flying squirrels, augmented persons, and other monsters. Ohio State Law Journal 51:331-374. https://kb.osu.edu/bitstream/handle/1811/64045/OSLJ_V51N2_0331.pdf?sequence=1&isAllowed=y

Schneider, K. (1987, April 17).  New Animal Forms Will be Patented. The New York Times. 9. https://www.nytimes.com/1987/04/17/us/new-animal-forms-will-be-patented.html

Ειδικές εφαρμογές και Περιπτωσιολογία (case studies)

Behnam Manesh, S., Omani Samani, R., & Behnam Manesh, S. (2014). Ethical issues of transplanting organs from transgenic animals into human beings. Cell journal, 16(3), 353–360. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4204195/

Baker, S., Gigliotti, C. (2006). We have always been transgenic. AI & Society 20, 35–48. https://doi.org/10.1007/s00146-005-0001-x

Cohen, C. (1986). The Case for the Use of Animals in Biomedical Research. New England Journal of Medicine 315, 865-870.      https://www.wellbeingintlstudiesrepository.org/cgi/viewcontent.cgi?article=1001&context=moreaexp

Γυιόκα, Λ. (2009). Βio-Art: Μια ακόμη χαμένη ευκαιρία της κριτικής. BiotechWatch.gr. https://biotechwatch.gr/BioArt

Dennett, D. C. (2012). Intentional systems theory. Tufts University. http://ase.tufts.edu/cogstud/dennett/papers/intentionalsystems.pdf

Dvorsky, G. (2008). All Together Now: Developmental and Ethical Considerations for Biologically Uplifting Nonhuman Animals. Journal of Evolution and Technology 18(1), 129–142. https://jetpress.org/v18/dvorsky.htm

Fawcett, J.N., Dumitriu, A. (2018). Bacteria on display—can we, and should we? Artistically exploring the ethics of public engagement with science in microbiology, FEMS Microbiology Letters, 365(11), fny101. https://doi.org/10.1093/femsle/fny101

Ferrari, A. (2019) Contesting animal experiments through ethics and epistemology: In defense of a political critique of animal experimentation. In K. Herrmann, and K. Jayne (eds.) Animal Experimentation: Working Towards a Paradigm Change. 194–208. Boston: Brill. https://doi.org/10.1163/9789004391192_008

Grandin, T., Whiting, M. (Eds.) (2018) Are We Pushing Animals to Their Biological Limits? Welfare and Ethical Implications. CABI.

Nobis, Nathan M. (2018). Xenotransplantation, Subsistence Hunting and the Pursuit of Health: Lessons for Animal Rights-Based Vegan Advocacy. Between the Species 21(1), article 8. https://digitalcommons.calpoly.edu/bts/vol21/iss1/8

Sandoe P, Hocking PM, Forkman B, Haldane K, Kristensen HH, Palmer C (2014) The Blind Hens’ challenge. Environmental values 23(6): 1-16. https://philarchive.org/archive/SANTBH-2v1

Simoniti, V. (2019).  The Living Image in Bio-Art and in Philosophy. Oxford Art Journal 42(2), 177–196.  https://www.academia.edu/40639750/The_Living_Image_in_Bio_Art_and_in_Philosophy

Thomas, A. M., et. al. (2013, September). Ecology: Gene tweaking for conservation. Nature, 501, 485-486. https://www.nature.com/news/ecology-gene-tweaking-for-conservation-1.13790

Thompson, P.B. (2010). Why using genetics to address welfare may not be a good idea. Poult Sci 89: 814–21. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20308416/

Πληροφορίες από έρευνες/δημοσκοπήσεις (research/polls)

de Graeff, N., Jongsma, K. R., Johnston, J., Hartley, S., & Bredenoord, A. L. (2019). The ethics of genome editing in non-human animals: a systematic review of reasons reported in the academic literature. Philosophical transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological sciences, 374(1772), 20180106. https://doi.org/10.1098/rstb.2018.0106

Herzog, H. (2011) Are We Really a Nation of Animal Lovers? Animals and Us (blog), Psychology Today. www.psychologytoday.com/blog/animals-and-us/201102/are-we-really-nation-animal-lovers

Hudson, J., Caplanova, A., Novak, M. (2015) Public attitudes to GM foods. The balancing of risks and gains. Appetite, 92,303-313. https://doi.org/10.1016/j.appet.2015.05.031

McConnachie, E., Hötzel, M. J., Robbins, J. A., Shriver, A., Weary, D. M., and von Keyserlingk, M. (2019) Public attitudes towards genetically modified polled cattle. PLoS One 14(5): e0216542. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0216542 

Ενδεικτικά θέματα εργασιών

Οι παρακάτω προτάσεις καλύπτουν ενδεικτικά το σύνολο των διαλέξεων του εξαμήνου. Μπορείτε να τις χρησιμοποιήσετε συνδυαστικά μεταξύ τους ή και να τις παραφράσετε αναλόγως.

Επίσης μπορείτε να επιλέξετε άρθρο από την προτεινόμενη βιβλιογραφία ή θέμα από άλλη ανεξάρτητη πηγή για αντίστοιχη ανάλυση και σχολιασμό.

1. Ποιες είναι οι απόψεις σας σχετικά με την κριτική ότι η ζωική βιοτεχνολογία «παριστάνει τον Θεό;» Πιστεύετε ότι οι θρησκευτικές πεποιθήσεις πρέπει να χρησιμοποιούνται για την επιβολή ηθικών περιορισμών στην έρευνα στον τομέα της βιοτεχνολογίας;
2. Αναλύστε τα ηθικά ζητήματα που προκύπτουν από τη δημιουργία χιμαιρών ως νέες κατηγορίες ζωής.
3. Περιγράψτε τα πιθανά οφέλη και τους κινδύνους που συνδέονται με τη βιοφαρμακευτική κτηνοτροφία και τις ηθικές επιπτώσεις της.
4. Αναλύστε τις έννοιες εγγενής αξία και ηθική κατάσταση (moral status) στο πλαίσιο της ηθικής θεωρίας της ευζωίας των ζώων.
5. Η χρήση εκτρεφόμενων ζώων για την παραγωγή φαρμάκων εγείρει ζητήματα καλής μεταχείρισης των ζώων. Δικαιολογεί το όφελος της βιοφαρμακευτικής χρήσης για τον άνθρωπο τη χρήση ζώων για το σκοπό αυτό; Τι πιστεύετε για τα προϊόντα που βελτιώνουν την ποιότητα της ανθρώπινης ζωής, αλλά δεν είναι απαραίτητα για την επιβίωση του ανθρώπου;
6. Μπορούν τα οφέλη για τον άνθρωπο να δικαιολογήσουν τη χρήση διαγονιδιακών ζώων σε πειράματα; Πώς θα απαντούσαν οι ωφελιμιστές όπως ο Peter Singer και οι καντιανοί όπως η Christine Korsgaard;
7. Στην πρακτική του πειραματισμού σε ζώα θεωρείται προτιμότερο να χρησιμοποιούνται είδη που έχουν λιγότερες ομοιότητες ή είναι πιο απομακρυσμένα συναισθηματικά από τον άνθρωπο, όπως αρουραίοι παρά πίθηκοι και διαγονιδιακά ζώα παρά υπάρχοντα ζώα. Είναι μια τέτοια προτίμηση ηθικά δικαιολογημένη;
8. Ακόμη και αν τα οφέλη υπερτερούν της ζημίας, είναι δίκαιο για εκείνα τα διαγονιδιακά όντα που καλούνται να την υπομείνουν; Ποια επίπεδα φροντίδας πρέπει να παρέχονται στα ζώα που ζημιώνονται προκειμένου να αιτιολογηθεί ηθικά η χρήση τους;
9. Όπως προτείνεται, πρέπει να στοχεύουμε, μέσω της γενετικά τροποποιημένης αναπαραγωγής, στη μείωση της ανθρώπινης και ζωικής ταλαιπωρίας. Κατά τη γνώμη σας, επιβάλλει ο παραπάνω ισχυρισμός και την χρήση της γενετικής τροποποίησης για να ενισχύσουμε/βελτιώσουμε την υγεία των ζώων γενικότερα;
10. Αναλύστε τα ηθικά ζητήματα που προκύπτουν από τη χρήση βιοτεχνολογικών τεχνικών για την παραγωγή πιο ευτυχισμένων και υγιέστερων ζώων συντροφιάς στο μέλλον. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει και σε γενετικά τροποποιημένους ανθρώπους;
11. Αν ξεκινήσουμε την δημιουργία διαγονιδιακών ζώων για να βελτιώσουμε την ευζωία τους στην κτηνοτροφία, τι μας σταματά ηθικά από τη δημιουργία διαγονιδιακών ζώων είτε ιδιαίτερα μεγαλόσωμων, είτε φιλικότερων προς το περιβάλλον, είτε που έχουν εξωτικές γεύσεις; Είναι ηθικά αποδεκτό να τα δημιουργήσουμε;
12. Θα μπορούσε η εξάλειψη της ικανότητας για πόνο και ταλαιπωρία μέσω της γενετικής τροποποίησης να λύσει τα ηθικά διλήμματα σχετικά με τα πειραματόζωα;
13. Οι κλασικές αναπαραστάσεις και περιγραφές των ζώων και της ζωώδους φύσης είναι θεμελιώδεις για την ηθική αντίληψη του όρου «άνθρωπος», καθώς και για συγκεκριμένες ηθικές αντιλήψεις ομοιότητας και διαφοράς μεταξύ των ειδών. Πώς επηρεάζονται οι παραπάνω φιλοσοφικές έννοιες με τη δημιουργία διαγονιδιακών υβριδίων ανθρώπου-ζώου;
14. Αξιολογείστε την άποψη των υποστηρικτών των δικαιωμάτων των ζώων ότι οποιαδήποτε συζήτηση αναφορικά με το ρυθμιστικό πλαίσιο σηματοδοτεί μια ηθική υποχώρηση από τον στόχο της πλήρους κατάργησης των διαγονιδιακών ζώων.
15. Αναλύστε την ηθική προσέγγιση των δυνατοτήτων της Nussbaum και εξετάστε αν μπορεί να διευρυνθεί ώστε να καλύπτει και τα διαγονιδιακά ζώα.
16. Αξιολογείστε κάποια εκ των σύγχρονων ηθικών θεωριών για τα ζώα ειδικότερα στην δυνητική εφαρμογή τους στα διαγονιδιακά ζώα.
17. Με την κατοχύρωση μέσω διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας διαγονιδιακών ζωντανών οργανισμών έχουν προκύψει σοβαρές φιλοσοφικές ανησυχίες. Πιστεύετε ότι τυχόν αντιρρήσεις πρέπει να βασίζονται στο ηθικό κριτήριο της δικαιοσύνης ή σε ηθική αντίρρηση για την εμπορευματοποίηση της ζωής;
18. Ποια είναι η θέση σας σχετικά με τη διαδικασία της «από-εξαφάνισης» των ειδών μέσω της γενετικής μηχανικής; Με ποια ηθική επιχειρηματολογία θα μπορούσατε να την υποστηρίξετε, και σύμφωνα με ποια άλλη θεωρείτε ότι θα ήταν ανεπίτρεπτο;
19. Έχουν τα ζώα είτε άγρια είτε εξημερωμένα το εγγενές δικαίωμα να έχουν τους γενετικούς κώδικές τους άθικτους; Σε ποιο βαθμό είναι ηθικά αποδεκτό να επιτρέπεται στους ανθρώπους να δημιουργούν γενετικά τροποποιημένα ζώα;
20. Αναλύστε τις γενικές φιλοσοφικές διαφορές που ενυπάρχουν στις αντίστοιχες ρυθμιστικές προσεγγίσεις σε ΗΠΑ και Ευρώπη σχετικές με τα διαγονιδιακά ζώα. Πως επηρεάζουν την αντίληψη του κοινού στα ηθικά ζητήματα;
21. Για πολλούς μελετητές, παρά την διαφορά στην μεταξύ τους ορολογία, η «ευγονική» και η «επιλεκτική αναπαραγωγή», είναι μεθοδολογικά η ίδια επιστήμη. Να αναλύσετε τις αιτίες και τις επιπτώσεις της διαφορετικής ηθικής αποτίμησης των δύο πρακτικών.
22. H Bio-Art και οι υποστηρικτές της ισχυρίζονται ότι ασκούν κριτική στο ίδιο το περιεχόμενο της επιστήμης ενώ οι επικριτές τους ότι παρέχουν ηθικό άλλοθι στην τεχνο-επιστήμη. Αναλύστε τις ηθικές προεκτάσεις τέτοιων εφαρμογών.