Παρουσίαση/Προβολή

(ΥΦ6 ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ) -  ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΑΡΑΚΩΣΤΑΣ

Περιγραφή Μαθήματος

1. Συνοπτική Περιγραφή

Η Κβαντική Μηχανική έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη σύγχρονη επιστημολογία ως πηγή φιλοσοφικού στοχασμού αλλά και ως το σημαντικότερο έως τώρα παράδειγμα μίας ‘επιστημονικής επανάστασης’. Στο μάθημα θα εξεταστούν ορισμένα από τα κυριότερα θέματα που αφορούν τις φιλοσοφικές συνέπειες της κβαντικής θεωρίας καθώς και την εννοιολογική της θεμελίωση. Στα θέματα που καλύπτονται περιλαμβάνονται η επανεξέταση της παραδοσιακής διαμάχης ρεαλισμού/αντιρεαλισμού, το καθεστώς της εννοιολογικής αλλαγής κατά τη μετάβαση μεταξύ διαδοχικών επιστημονικών θεωριών, οι έννοιες της αλήθειας και της αντικειμενικότητας, ο χαρακτήρας της κβαντικής πιθανότητας, καθώς και η συγκρότηση μίας οντολογικής εικόνας για τον κόσμο, βάσει του περιεχομένου της σύγχρονης φυσικής, λαμβάνοντας ιδιαίτερα υπόψη το καινοτόμο φαινόμενο της κβαντικής σύμπλεξης (quantum entanglement) ή κβαντικής μη-διαχωρισιμότητας (quantum non-separability). Κάθε σύνθετο σύμπλεκτο κβαντικό σύστημα διακρίνεται από ιδιότητες οι οποίες, υπό μία σαφώς καθορισμένη έννοια, ενώ χαρακτηρίζουν το όλο σύστημα δεν ανάγονται επί των τοπικών ιδιοτήτων των μερών του, αντικρούοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο παραδοσιακές αναγωγιστικές θέσεις. Η Κβαντική Μηχανική είναι η μόνη προς το παρόν μαθηματικώς θεμελιωμένη και εμπειρικώς επικυρωμένη επιστημονική θεωρία όπου κατά ένα μη-τετριμμένο τρόπο το όλο δεν είναι απλώς ίσο με το λογικό άθροισμα των μερών του και των μεταξύ τους αλληλεπιδράσεων. Σε συσχέτιση προς αυτό εξετάζονται το πρόβλημα της κβαντικής μέτρησης, το ‘παράδοξο’ της γάτας του Schrödinger, το πρόβλημα της πληρότητας στην κβαντική μηχανική (ανάλυση του επιχειρήματος των Einstein, Podolsky και Rosen [EPR]), οι φιλοσοφικές συνέπειες των ανισοτήτων Bell, η πολυσήμαντη έννοια της κβαντικής πλαισιακότητας (quantum contextuality), η σχέση νόησης -- φύσης, καθώς και το ερώτημα εάν η κβαντική θεωρία θέτει ένα ανυπέρβλητο άνω όριο στη γνώση μας για τον κόσμο, θέτοντας παραλλήλως το αίτημα για την ουσιαστική συσχέτιση μεταξύ επιστημολογίας και οντολογίας, δύο τομείς θεωρούμενοι ως αμιγώς διακριτοί κατά την παραδοσιακή αντίληψη.

 

      2.  Ενδεικτική Βιβλιογραφία

• Καρακώστας, Β., Φιλοσοφία της Φυσικής: Χώρος και Χρόνος, Κβαντική Θεωρία και Πραγματικότητα, Αθήνα: Gutenberg, 2024, σσ. 509.
• Karakostas, V. & Zafiris, E., On the Structure and Function of Scientific Perspectivism in Quantum Mechanics, British Journal for the Philosophy of Science 73, 2022: 811-848.
• Karakostas, V. & Zafiris, E., Contextual Semantics in Quantum Mechanics from a Categorical Point of View, Synthese 194, 2017: 847-886.
• Karakostas, V., Correspondence Truth and Quantum Mechanics, Axiomathes 24, 2014: 343-358.
• Karakostas, V., Realism and Objectivism in Quantum Mechanics, Journal for General Philosophy of Science 43, 2012: 45-65.
• Καρακώστας, Β. & Σακελλαρίου, Β., Η Διαλεκτική του «Είναι» και του «Γίγνεσθαι» στην Κλασική και Κβαντική Φυσική, Νεύσις 19, 2010: 101-139.
• Karakostas, V., From Atomism to Holism: The Primacy of Non-Supervenient Relations, NeuroQuantology 7, 2009: 635-656 (invited article).
• Karakostas, V., Nonseparability, Potentiality and the Context-Dependence of Quantum Objects, Journal for General Philosophy of Science 38, 2007: 279-297.
• Καρακώστας, Β., Η Πτώση της Χιουμιανής Επιγένεσης, Νεύσις 16, 2007: 88-107.
• Bub, J., Interpreting the Quantum World, Cambridge: CUP, 1997.
• D’ Espagnat, B., Veiled Reality, Reading: Addison-Wesley, 1995.
• Miller, A.(ed.), Sixty-two Years of Uncertainty, New York: Plenum, 1990.
• Penrose, R., The Road to Reality, Random House, 2005.
• Fraassen van, B., The Charybdis of Realism: Epistemological Implications of Bell’s Inequality, Synthese 52, 1982: 25-38.

 

Ορισμένες από τις δημοσιευμένες εργασίες μου στη Φιλοσοφία της Κβαντικής Μηχανικής ανακτώνται άμεσα από την ιστοσελίδα

https://uoa.academia.edu/VassiliosKarakostas

 

        3.  Τρόπος αξιολόγησης

Το μάθημα αξιολογείται μέσω γραπτής εργασίας.

 

Ημερομηνία δημιουργίας

Πέμπτη 19 Μαρτίου 2020