Παρουσίαση/Προβολή

(86Ε19 ) -  Μαριαλένα Καραμπάτσου

Περιγραφή Μαθήματος

Σκεπτικισμός και αντι-σκεπτικισμός στη νεότερη φιλοσοφία του 17^ου και 18^ου αιώνα

Το μάθημα εξοικειώνει με βασικά ζητήματα νεότερης φιλοσοφίας, και ειδικότερα της μεταφυσικής και γνωσιολογίας του 17^ου και 18^ου αιώνα, επικεντρώνοντας σε μία θεμελιώδη προβληματική της νεότερης φιλοσοφίας, τον σκεπτικισμό, καθώς και στις αντιδράσεις σε αυτόν.

Πώς μπορώ να γνωρίζω ότι εγώ, καθώς και τα πράγματα γύρω μου, υπάρχουμε όντως (κι ότι δεν ονειρεύομαι ή ότι δεν ζω σε μια προσομοίωση πραγματικότητας); Επίσης, ακόμη κι αν υπάρχω εγώ και τα πράγματα γύρω μου (όπως ο ήλιος που ανατέλλει ή το ψωμί που τρώω κάθε μέρα) πώς μπορώ να γνωρίζω ότι τα πράγματα γύρω μου θα συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο και στο μέλλον, π.χ. ότι ο ήλιος θα ανατείλει και αύριο ή ότι το ψωμί, που μέχρι τώρα με έτρεφε, δε θα με δηλητηριάσει ξαφνικά;

            Ερωτήματα όπως τα παραπάνω είναι βασικά ερωτήματα που απασχολούν στο πλαίσιο του σκεπτικισμού, της φιλοσοφικής θέσης που αμφισβητεί τη δυνατότητα μας για δικαιολογημένες αληθείς πεποιθήσεις – δηλαδή τη δυνατότητά μας να γνωρίζουμε. Το πρώτο ερώτημα αποτελεί έκφραση της εκδοχής του σκεπτικισμού που συχνά χαρακτηρίζεται ως «σκεπτικισμός ως προς τον εξωτερικό κόσμο», ενώ το δεύτερο εκφράζει μια δεύτερη εκδοχή σκεπτικισμού: πρόκειται για σκεπτικισμό ως προς την αιτιότητα. Και οι δύο εκδοχές έχουν αποτελέσει ζητήματα μεγάλης σημασίας στη φιλοσοφία εν γένει, αλλά διαδραμάτισαν ιδιαίτερο ρόλο εντός της νεότερης φιλοσοφίας του 17^ου και 18^ου αιώνα.

            Το μάθημα εξοικειώνει με τις δύο αυτές εκδοχές σκεπτικισμού (και με τις αντιδράσεις σε αυτές), όπως αποτυπώνονται (παίζοντας συχνά κομβικό ρόλο) σε θεμελιώδη κείμενα της νεότερης φιλοσοφίας. Πρόκειται τόσο για κείμενα όπου φιλόσοφοι, όπως ο René Descartes και ο David Hume, (φαίνεται τουλάχιστον ότι) οι ίδιοι διατυπώνουν σκεπτικιστικές θέσεις όσο και για κείμενα όπου αποτυπώνονται οι πλούσιες και διαφοροποιημένες αντιδράσεις σε καρτεσιανές και χιουμιανές εκδοχές σκεπτικισμού από φιλοσόφους όπως οι John Locke, George Berkelely, Thomas Reid, Immanuel Kant. Λόγω το κεντρικού ρόλου που παίζουν ζητήματα (αντι-)σκεπτικισμού στους παραπάνω στοχαστές, και της συχνής διαπλοκής τους με ευρύτερες και χαρακτηριστικές θέσεις τους, η εστίαση σε ζητήματα σκεπτικισμού προσφέρει παράλληλα έναν χρήσιμο καθοδηγητικό μίτο εισαγωγής σε βασικές θέσεις και προγράμματα βασικών στοχαστών της νεότερης φιλοσοφίας. Επίσης, η όλη θεματική προσφέρεται για ανάδειξη φιλοσόφων του παρελθόντος που έχουν ιστορικά παραγνωριστεί καθώς και για την ανάδειξη ορισμένων ευρύτερων ζητημάτων ιστοριογραφίας και αποκλεισμών στη δημιουργία του «κανόνα» της νεότερης φιλοσοφίας. Συγκεκριμένα, το μάθημα πραγματεύεται, μεταξύ άλλων, και κείμενα της Mary Shepherd, μιας από τις πολλές φιλοσόφους της νεότερης φιλοσοφίας που επανανακαλύπτονται τα τελευταία χρόνια, στο πλαίσιο εγχειρημάτων αλλαγής και διεύρυνσης του παραδοσιακού κανόνα της νεότερης φιλοσοφίας.

Ημερομηνία δημιουργίας

Τρίτη 7 Οκτωβρίου 2025