Παρουσίαση/Προβολή

Περιεχόμενο μαθήματος

Σκοπός του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών και φοιτητριών με τις βασικές αρχές της μεθοδολογίας της επιστημονικής έρευνας, του σχεδιασμού, της οργάνωσης και της διεξαγωγής της και των διαφορετικών μεθόδων έρευνας στο πλαίσιο της ποσοτικής και της ποιοτικής προσέγγισης, με έμφαση στην εκπαιδευτική και κοινωνική έρευνα. Συγκεκριμένα, στο πλαίσιο του μαθήματος αναπτύσσονται και αναλύονται τα στάδια και τα δεοντολογικά ζητήματα της επιστημονικής έρευνας. Επίσης, παρουσιάζεται η διαδικασία ορισμού και διατύπωσης του ερευνητικού προβλήματος της μελέτης (υποθέσεις, μεταβλητές, ερωτήματα), οι μέθοδοι δειγματοληψίας η αναζήτηση και συγγραφή της βιβλιογραφίας και η δομή της μελέτης. Αναλύονται διαφορετικές ερευνητικές μέθοδοι και τεχνικές, όπως αρχειακή έρευνα, ανάλυση περιεχομένου, ποσοτική, ποιοτική και μεικτή, συγκριτική έρευνα, μελέτη περίπτωσης (case study) και τεχνικές, όπως το ερωτηματολόγιο, η παρατήρηση, η συνέντευξη κ.ά. Επίσης, παρουσιάζονται βασικές αρχές στατιστικής και η χρήση σύγχρονων στατιστικών εργαλείων στην
έρευνα, καθώς και εργαλείων επεξεργασίας ποιοτικών δεδομένων. Τέλος οι φοιτητές και φοιτήτριες εξασκούνται στη σύνταξης γραπτής ερευνητικής εργασίας, στον τρόπο γραφής βιβλιογραφικών παραπομπών, σημειώσεων - υποσημειώσεων, παραθέσεων και αναφορών. Επιδιώκεται, με την ολοκλήρωση του μαθήματος να μπορούν να σχεδιάσουν και να οργανώσουν μία, κυρίως, κοινωνικοπαιδαγωγική έρευνα και να αξιοποιούν τις διαφορετικές μεθοδολογικές προσεγγίσεις της έρευνας για την κατανόηση, ερμηνεία και αποτελεσματική αντιμετώπιση των κοινωνικοπαιδαγωγικών ζητημάτων στην εκπαίδευση και σε διάφορα πεδία κοινωνικοπαιδαγωγικής δράσης

Βασικοί Άξονες:

1) Η φύση της έρευνας/φιλοσοφία και σύγχρονες προσεγγίσεις/παραδείγματα στην κοινωνική και εκπαιδευτική έρευνα (μεταθετικισμός, κονστρουκτιβισμός, φεμινισμός, μετασχηματισμός, πραγματισμός) /ορολογία (υπόθεση, αξιοπιστία και εγκυρότητα, μεταβλητές κ.λπ.). Η ιδιαιτερότητα της κοινωνικής και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας ως φαινόμενου έρευνας.

2) Σχεδιασμός της έρευνας και η ερευνητική πρόταση (πρόβλημα, σκοπός, ερωτήματα, υποθέσεις, αναγκαιότητα, σημαντικότητα, δειγματοληψία/σκοπιμότητας ή θεωρητική, χρονοδιάγραμμα, εγκυρότητα και αξιοπιστία, υποβολή πρότασης/υπόμνημα). 

3) Δεοντολογικά ζητήματα στην κοινωνική και εκπαιδευτική έρευνα (συναίνεση, αντικειμενικότητα, μεροληψία/αμεροληψία, διλήμματα, πολιτισμικά ζητήματα, περιορισμοί). 

4) Γενική θεώρηση των ποσοτικών και ποιοτικών ερευνητικών μεθόδων (δειγματοληπτικές έρευνες και ερωτηματολόγια, συνεντεύξεις, έλεγχοι και κλίμακες, μελέτη περίπτωσης, ενεργός έρευνα (έρευνα δράση, εθνογραφία, μελέτη θεμελιωμένης θεωρίας, ιστορική έρευνα, αφηγηματική μελέτη του βίου κ.ά.)

5) Ερευνητικές μέθοδοι και τεχνικές που αξιοποιούνται από την κοινωνικοπαιδαγωγική έρευνα. Μεικτή (συνδυασμός ποσοτικής και ποιοτικής έρευνας),  συγκριτική έρευνα, μελέτη περίπτωσης, δομημένη παρατήρηση, συμμετοχική παρατήρηση, ενεργός έρευνα (έρευνα δράση), συμμετοχική έρευνα, μετασχηματιστική έρευνα, τεχνική σημαντικής αλλαγής κ.ά.

6) Στρατηγικές και τακτικές για τη συλλογή δεδομένων (παρατήρηση και αξιολόγηση, αναφορές, συνέντευξη, ερωτηματολόγιο, πειραματισμός, εναλλακτικές τεχνικές/παίξιμο ρόλων, forum θέατρο, η τεχνική της πιο σημαντικής αλλαγής). 

7) Σχεδιασμός της κοινωνικής και εκπαιδευτικής έρευνας (στάδια σχεδιασμού, επιλογή θεμάτων, προσδιορισμός αντικειμένου έρευνας, διερεύνηση πηγών,  επιλογή ερευνητικής στρατηγικής και εργαλείου έρευνας, τρόπου επεξεργασίας δεδομένων κ.λπ. 

8) Τεχνική δημιουργίας ερωτηματολογίου και συνέντευξης (δομημένης και ημιδομημένης). 

9) Σχεδιασμός, διεξαγωγή, δυνατότητες και προοπτικές της κοινωνικοπαιδαγωγικής έρευνας. 

10) Πρακτική άσκηση σε κοινωνικοπαιδαγωγικές  ερευνητικές μεθόδους , τρόπους επεξεργασίας των δεδομένων και τεχνικές αξιολόγησης. Γίνεται εφαρμογή σε μικρής κλίμακας κοινωνικοπαιδαγωγικές έρευνες, με διαφορετικές ερευνητικές μεθόδους και τεχνικές, όπως αρχειακή έρευνα, ανάλυση περιεχομένου, κριτική ανάλυση λόγου, ποσοτική, ποιοτική και μεικτή, συγκριτική έρευνα, μελέτη περίπτωσης (case study) και τεχνικές, όπως το ερωτηματολόγιο, η παρατήρηση, η συνέντευξη κ.ά.

10) Ανάλυση δεδομένων ποσοτικής και ποιοτικής έρευνας (SPSS, NVivo, ATLAS.ti, Transana, AQUAD,MAXQDA κ.ά. θεματική ανάλυση, ανάλυση περιεχομένου και λόγου). Βασικές αρχές στατιστικής και η χρήση σύγχρονων στατιστικών εργαλείων στην έρευνα, καθώς και εργαλείων επεξεργασίας ποιοτικών δεδομένων.

11) SPSS

12) Συγγραφή της έρευνας και δημοσίευση αποτελεσμάτων (δομή, περίληψη, παραπομπές, βιβλιογραφία-APA κ.ά., πηγές βιβλιογραφίας/αναζήτηση πηγών, συγγραφή επιστημονικού άρθρου, peer review κρίση/δημοσίευση, επιλογή επιστημονικού περιοδικού, impact factor, περιοδικά ανοιχτής πρόσβασης). 

13) Οι φοιτητές και φοιτήτριες εξασκούνται στη σύνταξης γραπτής ερευνητικής εργασίας, στον τρόπο γραφής βιβλιογραφικών παραπομπών, σημειώσεων - υποσημειώσεων, παραθέσεων και αναφορών. Επιδιώκεται, με την ολοκλήρωση του μαθήματος να μπορούν να σχεδιάσουν και να οργανώσουν μία, κυρίως, κοινωνικοπαιδαγωγική έρευνα και να αξιοποιούν τις διαφορετικές μεθοδολογικές προσεγγίσεις της έρευνας για την κατανόηση, ερμηνεία και αποτελεσματική αντιμετώπιση των κοινωνικοπαιδαγωγικών ζητημάτων στην εκπαίδευση. 

Βιβλιογραφία

Donna M. Mertens, (2009). Έρευνα και αξιολόγηση στην εκπαίδευση και την ψυχολογία (Μεταφρ. Σ. Καρανάκης, Μ. Μαυράκη, Π. Μπιθάρα). Αθήνα: Μεταίχμιο

Colin Robson. (2010). H έρευνα του πραγματικού κόσμου (Μετάφρ. Β. Νταλάκου & Κ. Βασιλάκου) (2η εκδ.). Αθήνα: Gutenberg

Louis Cohen, Lawrence Manion, Keith Morrison. (2008). Μεθοδολογία εκπαιδευτικής έρευνας (Μετάφρ. Σ. Κυρανάκης, Μ. Μαυράκη, Χ. Μητσοπούλου, Π. Μπιθάρα, Μ. Φιλοπούλου. Αθήνα: Μεταίχμιο.