Παρουσίαση/Προβολή

(PSPA182) -  Αντωνία Ζερβάκη

Περιγραφή Μαθήματος

ΚΡΑΤΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ

ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΩΝ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΕΘΝΩΝ

Ι. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

Τα Κράτη αποτέλεσαν για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα τις βασικές μονάδες της διεθνούς κοινωνίας. Οριζόντια δομημένη, αυτή αποτελείτο αποκλειστικά από Κράτη-Έθνη, τις κυρίαρχες πολιτικές οντότητες με την σύγχρονη έννοια του όρου, όπως πρόεκυψαν ιστορικά μετά τις Συνθήκες της Βεστφαλίας.

Η έννοια της εθνικής κυριαρχίας περιλαμβάνει δυο όψεις: αφενός την εσωτερική κυριαρχία, το σύνολο των εξουσιών μιας κυβέρνησης στο εσωτερικό του Κράτους που αναφέρονται στην πολιτική οργάνωση, το σύστημα διακυβέρνησης και την επιβολή του νόμου μέσα στο κράτος αυτό· αφετέρου, την έννοια της εξωτερικής κυριαρχίας, όπως αυτή προβάλλεται και εκδηλώνεται στο διεθνές πεδίο, σε σχέση με τα άλλα κράτη. Στο πλαίσιο της δεύτερης έκφανσης, η κρατική κυριαρχία θεωρήθηκε ταυτόσημη με την ανεξαρτησία, καθώς το κράτος είναι ο μοναδικός φορέας εξουσιών και δεν αναγνωρίζει κάποια ανώτερη πολιτική ή άλλη εξουσία στην οποία να υπάγεται ή να υπακούει.

Ωστόσο, ήδη από το τέλος του 19ου αιώνα, τα Κράτη προχώρησαν στην δημιουργία, με την σύναψη διεθνών συνθηκών, ξεχωριστών διεθνών οντοτήτων, των διεθνών οργανισμών, προς τον σκοπό επίτευξης στόχων τους οποίους δεν μπορούσε να επιτύχει με μεμονωμένη δράση το καθένα ξεχωριστά. Οι οργανισμοί αυτοί, οι οποίοι πολλαπλασιάστηκαν με τρόπο γεωμετρικό κατά τον 20^ο αιώνα, μετέβαλαν την φυσιογνωμία της διεθνούς κοινότητας καθώς αποτελούν προνομιούχα διεθνή fora όχι μόνον συζητήσεων και διαπραγματεύσεων, αλλά και αποφάσεων για δράσεις και άσκηση εξουσιών, ομοίων ή διαφορετικών, πάντως ξεχωριστών, από αυτές των Κρατών. Το γεγονός αυτό μπορεί φαινομενικά να βρίσκεται σε αντίφαση με την λογική της παραδοσιακής πολιτικής κατάτμησης της οργάνωσης της διεθνούς κοινωνίας. Το διεθνές δίκαιο δεν είχε δυσκολία να εξηγήσει το φαινόμενο της  παγκόσμιας οργάνωσης με την δημιουργία νέων θεσμών διαφορετικών από τα Κράτη: η δημιουργία τους σε εθελουσία βάση με διεθνή συμφωνία αποτελεί παρακολούθημα της κρατικής κυριαρχίας.

Σήμερα, σ’ένα παγκοσμιοποιημενο διεθνές περιβάλλον, η ολοένα αυξανόμενη αλληλεξάρτηση έχει αναδείξει την ανάγκη για περαιτέρω διεθνή συνεργασία και έχει οδηγήσει στην εκχώρηση διευρυμένων αρμοδιοτήτων στους διεθνείς οργανισμούς. Στο πνεύμα αυτό, έχει ευρέως υποστηριχτεί -όχι μόνον από την θεωρία, άλλα και από αυτόν τον ίδιο τον Γενικό Γραμματέα των ΗΕ- ότι η έννοια της κρατικής κυριαρχίας χρήζει νέας οριοθέτησης. Μέσα σε αυτό το μεταβαλλόμενο περιβάλλον, η δημιουργία των διεθνών οργανισμών και η παράλληλη πορεία τους με τα Κράτη, καθώς και η ανάδυση και άλλων μη κρατικών δρώντων ποικίλων μορφών, έθεσαν και συνεχίζουν να θέτουν ενδιαφέροντα (διεπιστημονικά) θεωρητικά και πρακτικά ερωτήματα:

• Περιορίζεται η κρατική κυριαρχία και, αν ναι, σε ποιο βαθμό;
• Σε περίπτωση θετικής απάντησης, πώς φαίνεται να επηρεάζουν οι αλλαγές αυτές τις επιμέρους μονάδες και την εν γένει φυσιογνωμία της παγκόσμιας πολιτικής οργάνωσης του κόσμου μέσα στον οποίο ζούμε;
• Με ποιον τρόπο μπορεί να επιτευχθεί η αρμονική σύμπραξη των δράσεων  των διαφόρων δρώντων με τρόπο που να εξασφαλίζεται η στοχοθέτηση των επιλογών και η βέλτιστη επίτευξή τους;

Κατά το χειμερινό εξάμηνο 2020-2021, τα παραπάνω ερωτήματα θα τεθούν υπό το φως των αποφάσεων και της δράσης στους διαφόρους τομείς αρμοδιότητας των Ηνωμένων Εθνών, της μόνης οργάνωσης με παγκόσμια εμβέλεια και ευρύτατες πολιτικές εξουσίες, με επίκεντρο αυτές που αφορούν τον πυρήνα της αποστολής τους: την διαφύλαξη της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας.

ΙΙ. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Το μάθημα θα διδάσκεται στην διάρκεια του χειμερινού εξαμήνου του ακ. έτους 2020-32 κάθε Τετάρτη και ώρα 16.00-19.00 μέσω της πλατφόρμας zoom. Ορισμένα μαθήματα αναπλήρωσης ενδεχομένως να γίνουν σε συνεννόηση με τους φοιτητές άλλη μέρα και ώρα.

Οι φοιτητές/τριες οφείλουν να προετοιμάζουν τα μαθήματα μελετώντας την προτεινόμενη βιβλιογραφία την οποία μπορούν να αναζητήσουν στην Βιβλιοθήκη του Τμήματος ή στο διαδίκτυο και τις πρωτογενείς πηγές που έχουν αναρτηθεί στην ηλεκτρονική πλατφόρμα διδασκαλίας του μαθήματος (e-class) ή είναι διαθέσιμες στο διαδίκτυο. Στην αξιολόγηση των φοιτητών/φοιτητριών θα συνεκτιμηθούν ο βαθμός προετοιμασίας και η συμμετοχή στα μαθήματα, η γραπτή εργασία και η προφορική παρουσίασή της (40%) καθώς και οι επιδόσεις στις τελικές γραπτές εξετάσεις  (60%) που θα πραγματοποιηθούν στο τέλος του εξαμήνου.

Σημειώνεται ότι για την συμμετοχή στις εξετάσεις του Φεβρουαρίου είναι υποχρεωτική η κατάθεση της γραπτής εργασίας στην προθεσμία που θα οριστεί από την διδάσκουσα η οποία δεν θα υπερβαίνει το πέρας του τρέχοντος εξαμήνου.

Τα μαθήματα και οι προφορικές παρουσιάσεις θα καλύψουν τις παρακάτω επί μέρους θεματικές ενότητες.

• Η κρατική υπόσταση και το στοιχείο της κυριαρχίας υπό το πρίσμα του διεθνούς δικαίου
• Κρατική κυριαρχία και διεθνής οργάνωση
• To σύστημα των Ηνωμένων Εθνών
• Ηνωμένα Έθνη και διεθνής ειρήνη και ασφάλεια: η ανάγνωση του Χάρτη
• Ηνωμένα Έθνη και μέτρα συλλογικής ασφάλειας: η (περιορισμένη) υπέρβαση του Χάρτη
• Ηνωμένα Έθνη και ειρηνική επίλυση των διαφορών
• Ηνωμένα Έθνη και ανθρώπινα δικαιώματα…
• … ανθρώπινη ασφάλεια και ευθύνη προστασίας
• Ηνωμένα Έθνη και διεθνής τρομοκρατία

Ημερομηνία δημιουργίας

Τετάρτη 20 Μαΐου 2020