Παρουσίαση/Προβολή
Βυζάντιο και σλαβικός κόσμος
(SLAVSTUD107) - Πάνος Σοφούλης
Περιγραφή Μαθήματος
Η μακραίωνη επαφή με το Βυζάντιο (6ος-15ος αι.) διαμόρφωσε σε πολύ μεγάλο βαθμό τον χαρακτήρα των σλαβικών λαών. Τόσο τα σλαβικά φύλα των Βαλκανίων, όσο και αυτά του ρωσικού χώρου, δέχτηκαν βαθύτατες επιδράσεις από την επαφή τους με τον πολιτισμό και το διοικητικό σύστημα του βυζαντινού κράτους, ώστε δικαίως να θεωρούνται από πολλούς ιστορικούς τα κυριότερα συστατικά μέρη της «βυζαντινής κοινοπολιτείας», δηλαδή της κοινότητας των λαών που επηρεάστηκαν βαθιά από τη Βυζαντινή αυτοκρατορία. Σκoπός τoυ μαθήματος είναι η πληρέστερη κατανόηση της πολυπλοκότητας τωv σχέσεων του Βυζαντίου με τον σλαβικό κόσμο. Ιδιαίτερη έμφαση θα δoθεί στις διάφορες μορφές επικοινωνίας που αναπτύχθηκαν μεταξύ των δύο πλευρών (πολιτική, ιδεολογική, πολιτιστική, θρησκευτική).
Ημερομηνία δημιουργίας
Παρασκευή 25 Μαρτίου 2011
-
Περιεχόμενο μαθήματος (Syllabus)
Μάθημα 1
Εισαγωγή. Η βυζαντινή κληρονομιά στην Ανατολική Ευρώπη
Μάθημα 2
Οι Σλάβοι στις βυζαντινές πηγές του 6ου αιώνα. Οι πρώτες επιδρομές και η αντίδραση του Ιουστινιανού
Μάθημα 3
Οι Σλάβοι στα βυζαντινά εδάφη. Από την εγκατάσταση στην ενσωμάτωση
Μάθημα 4
Ο εκχριστιανισμός των Σλάβων της Κεντρικής Ευρώπης. Η κυριλλο-μεθοδιανή αποστολή και η δημιουργία της παλαιοσλαβικής γλώσσας
Μάθημα 5
Το έργο των μαθητών του Κύριλλου και του Μεθοδίου στην Βουλγαρία και η συμβολή τους στη πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας
Μάθημα 6
Το Βυζάντιο και η μεσαιωνική γραμματεία των νότιων και ανατολικών Σλάβων. Οι γλωσσικές μεταρρυθμίσεις του Ευθυμίου του Τυρνόβου
Μάθημα 7
Η διαμόρφωση της πολιτικής σκέψης στην Βουλγαρία και Σερβία
Μάθημα 8
Ο βυζαντινός μοναχισμός, το Άγιο Όρος και οι Σλάβοι
Μάθημα 9
Το Βυζάντιο και το κράτος των Ρως
Μάθημα 10
Βυζαντινή τέχνη και σλαβικός κόσμος
Μάθημα 11
To Βυζάντιο και οι σλαβικές Ορθόδοξες Εκκλησίες
Μάθημα 12
Επανάληψη
Προτεινόμενο σύγγραμμα / διδακτικό υλικό
1) D. Obolensky, Η βυζαντινή κοινοπολιτεία. Η Ανατολική Ευρώπη 500-1453, εκδ. Βάνιας
2) Γιώργος Καρδαράς, Οι Άντες. Ιστορία και Πολιτισμός (4ος-8ος αι.), εκδ. Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, Αθήνα 2017
3) Σημειώσεις παραδόσεων
Ενδεικτική βιβλιογραφία
Αlexander Avenarius, Ο Βυζαντινός Πολιτισμός και οι Σλάβοι, εκδ. Παπαδήμας (Αθήνα 2008)
Αγγελική Δεληκάρη, Ο Άγιος Γρηγόριος ο Σιναΐτης. Η δράση και η συμβολή του στη διάδοση του ησυχασμού στα Βαλκάνια: Η σλαβική μετάφραση του βίου του κατά το αρχαιότερο χειρόγραφο, εκδ. University Studio Press (Θεσσαλονίκη 2004)
Ηλίας Ευαγγέλου, Γλωσσικές και εκκλησιαστικές μεταρρυθμίσεις στη Βουλγαρία τον 14ο αιώνα. Η συμβολή του πατριάρχη Τυρνόβου Ευθυμίου, εκδ. University Studio Press (Θεσσαλονίκη 2002)
Γιώργος Καρδαράς, Οι Άντες: Ιστορία και πολιτισμός (4ος-8ος αι.), εκδ. ΕΙΕ (Αθήνα 2016)
Φαίδων Μαλιγκούδης, Η Θεσσαλονίκη και ο κόσµος των Σλάβων, εκδ. Βάνιας (Θεσσαλονίκη 1991)
Φαίδων Μαλιγκούδης, Ελληνισμός και Σλαβικός κόσμος, εκδ. Βάνιας (Θεσσαλονίκη, 2006)
John Meyendorff, Βυζάντιο και Ρωσία. Μελέτη των βυζαντινορωσικών σχέσεων κατά το δέκατο αιώνα, εκδ. Δόμος (Αθήνα 1998)
Μαρία Νυσταζοπούλου-Πελεκίδου, Σλαβικές εγκαταστάσεις στην μεσαιωνική Ελλάδα, εκδ. Ιδρύματος Γουλανδρή-Χόρν (Θεσσαλονίκη, 2000)
Dimitri Obolenksi, Η βυζαντινή κοινοπολιτεία. Η Ανατολική Ευρώπη, 500-1453, εκδ. Βάνιας (Θεσσαλονίκη 1991)
Σοφία Πατούρα-Σπανού, Η μεθόριος του Δούναβη και ο κόσμος της στην εποχή της μετανάστευσης των λαών (4ος-7ος αι.), εκδ. Ε.Ι.Ε./Ι.Β.Ε. (Αθήνα 2008)
Αντώνιος-Αιμίλιος Ταχιάος, Ιστορία των Σλαβικών Ορθόδοξων Εκκλησιών, εκδ. Πουρναράς (Θεσσαλονίκη 1984)
Αντώνιος-Αιμίλιος Ταχιάος, Κύριλλος και Μεθόδιος, Οι αρχαιότερες βιογραφίες των Θεσσαλονικέων εκπολιτιστών των Σλάβων, εκδ. University Studio Press (Θεσσαλονίκη 2008)
Φίλιππος Φιλίππου, Το Α΄ Βουλγαρικό κράτος και η Βυζαντινή αυτοκρατορία, 681-852. Βυζαντινο-βουλγαρικές πολιτικές σχέσεις, εκδ. Ηρόδοτος (Θεσσαλονίκη 2001)
Paul Barford, The Early Slavs: Culture and society in early medieval Eastern Europe, εκδ. British Museaum Press (Λονδίνο 2001)
Florin Curta, The Making of the Slavs: History and Archaeology of the Lower Danube Region, c.500-700, εκδ. Cambridge Univ. Press (Cambridge 2001)
Panos Sophoulis, Byzantium and Bulgaria, 775-831, εκδ. Brill, series: East Central and Eastern Europe in the Middle Ages, 450-1450 (Boston – Leiden 2012)
* Τα παραπάνω βιβλία είναι διαθέσιμα στη Βιβλιοθήκη της Φιλοσοφικής Σχολής