Παρουσίαση/Προβολή

(30723) -  Αρχιμανδρίτης π. Ισίδωρος (Χαράλαμπος) Κάτσος

Περιγραφή Μαθήματος

Αυτό το μάθημα του 2ου εξαμήνου ανοίγει την αυλαία της φιλοσοφικής αναζήτησης στο πρόγραμμα σπουδών, προσκαλώντας μας σε ένα ταξίδι όπου η σκέψη αναμετριέται με την πίστη. Στην περιήγησή μας αυτή, θα σταθούμε στο δίπολο «πίστη» και «λόγος», έναν διαχωρισμό που οι νεωτερικοί φιλόσοφοι έθεσαν για να περιγράψουν δύο ξεχωριστά γνωστικά πεδία: τη θεολογία, που στηρίζεται στην αποκάλυψη, και τη φιλοσοφία, που αναζητά την αλήθεια μέσω της λογικής. Η περιοχή της γνώσης που διερευνά αυτή τη διάκριση ονομάζεται Φιλοσοφία της Θρησκείας και θα αποτελέσει το επίκεντρο των συζητήσεών μας.

Δεν θα προσεγγίσουμε το περί Θεού ερώτημα κοιτάζοντας προς το μέλλον, αλλά γυρίζοντας το βλέμμα προς τα πίσω, αναζητώντας τις απαρχές του. Στην πρώτη φάση των διαλέξεών μας, θα εξετάσουμε το τοπίο της σύγχρονης φιλοσοφίας της θρησκείας: πώς διαλέγονται σήμερα οι φιλόσοφοι με την έννοια του Θεού; Στη συνέχεια, θα αναζητήσουμε τις απαρχές της διάκρισης μεταξύ πίστης και λόγου: ποιοι ιστορικοί και εννοιολογικοί σταθμοί διαμόρφωσαν τον τρόπο που σκεφτόμαστε σήμερα; Τέλος, θα ιχνηλατήσουμε εκείνη την αρχαία εποχή όπου θεολογία και φιλοσοφία δεν στέκονταν αντίπαλες, αλλά συνυπήρχαν αρμονικά. Θα ανακαλύψουμε έτσι ότι ο διαχωρισμός τους είναι μια νεωτερική τομή, ξένη προς την πνευματική παράδοση του αρχαίου Χριστιανισμού.

Το ερώτημα που θα μας απασχολήσει είναι κρίσιμο: μπορεί άραγε ο Χριστιανισμός να θεμελιωθεί φιλοσοφικά στον 21ο αιώνα ή μήπως αυτή η προσπάθεια ανήκει αμετάκλητα στο παρελθόν; Και ποιες είναι οι συνέπειες των μεταβαλλόμενων σχέσεων πίστης και λόγου για την αυτοσυνειδησία της Ορθόδοξης παράδοσης μέσα στους αιώνες;

 

Δομή μαθήματος: Eβδομαδιαίες διαλογικές και διαδραστικές διαλέξεις.

 

Αναπληρώσεις: Τα μαθήματα που δεν θα γίνουν λόγω υποκειμενικού ή αντικειμενικού κωλύματος θα αναπληρωθούν κατόπιν ειδικής ανακοίνωσης.

 

Μεθοδολογία: κειμενική, κριτική και συζητητική. Εστιασμένη κριτική προσέγγιση (ανάλυση και συζήτηση) κλασσικών κειμένων της φιλοσοφίας της θρησκείας, της δυτικής φιλοσοφικής θεολογίας και της χριστιανικής φιλοσοφίας. Οι παραδόσεις αποτελούνται από διαλέξεις με τη χρήση οπτικοαουκιστικών μέσων, τις οποίες ακολουθεί διαλογική συζήτηση.

 

Μαθησιακά αποτελέσματα: Ανάπτυξη κριτικής σκέψης σχετικά με το περί Θεού ερώτημα. Εξοικείωση με τα επιχειρήματα για την ύπαρξη του Θεού (γένεση, σύγχρονη αμφισβήτηση και στρατηγικές αντιμετώπισης). Εξάσκηση αναστοχασμού σχετικά με τον ρόλο της Ορθόδοξης παράδοσης ως στοιχείο νοηματοδότησης του βίου.

 

Σύνδεση με άλλα μαθήματα: Το μάθημα αυτό λειτουργεί ως θεμέλιο για τη μετέπειτα ενασχόληση με τη φιλοσοφία, προετοιμάζοντας το έδαφος για τα επόμενα φιλοσοφικά μαθήματα του προγράμματος. Ιδιαίτερα, αλληλοσυμπληρώνεται με το μάθημα «Ο Διάλογος της Θεολογίας με την Επιστήμη» του 7ου εξαμήνου, το οποίο εξετάζει σε βάθος τις επιμέρους φιλοσοφικές και επιστημονικές πτυχές των επιχειρημάτων περί Θεού. Σκοπός της «Εισαγωγής στη Φιλοσοφία» είναι να παρουσιάσει το γενικό φιλοσοφικό πλαίσιο μέσα στο οποίο διαμορφώθηκαν, εξελίχθηκαν και ―ίσως― παρήκμασαν τα επιχειρήματα υπέρ της ύπαρξης του Θεού. Αντίθετα, το μάθημα του 7ου εξαμήνου επικεντρώνεται στην ανάλυση αυτών των επιχειρημάτων στο πλαίσιο της σύγχρονης συζήτησης μεταξύ θεολογίας και επιστήμης. Αν και το ένα μάθημα δεν αποτελεί προαπαιτούμενο του άλλου, όποιος βρει ενδιαφέρουσες τις συζητήσεις του 2ου εξαμήνου, θα ανακαλύψει με ακόμη μεγαλύτερο ενθουσιασμό τις συζητήσεις του 7ου εξαμήνου.

 

Ύλη: η διδαχθείσα.

 

Εξετάσεις: Προφορικές (για όσους παρακολουθούν).

 

Βαθμολογία: Η αποστήθηση αποθαρρύνεται (αφαιρούνται βαθμοί), ενώ ενθαρρύνονται η κριτική σκέψη, η αυτενέργεια και η επιχειρηματολογία (προστείθενται βαθμοί). 

 

Επιβράβευση: παρακολούθηση και συμμετοχή.

 

Ώρες μαθημάτων: Τετάρτες 15:00 - 18:00μμ (Εαρινό εξάμηνο).

 

Ώρες γενικής ακρόασης: Τετάρτες 18:00 - 19:00 (μετά το μάθημα και εφόσον αυτό έχει προηγηθεί).

 

Γραφείο: 209

 

Προσωπική επικοινωνία: μέσω email (ickatsos@theol.uoa.gr).

Ημερομηνία δημιουργίας

Τετάρτη 12 Φεβρουαρίου 2025