Μάθημα : Εφαρμοσμένη Ηθική

Περίληψη ενότητας

Η εφαρμοσμένη ηθική ως ένας από τους τρεις κλάδους της Ηθικής, από κοινού με την θεωρητική ηθική και την μεταηθική. Σύντομη σκιαγράφηση της πορείας της ηθικής σκέψης από την κλασική αρχαιότητα έως σήμερα. Τα αντικείμενα της εφαρμοσμένης ηθικής και τα αντίστοιχα πεδία της: η βιοηθική, η ιατρική ηθική, η περιβαλλοντική ηθική, η ηθική του κυβερνοχώρου κ.ά.

Προτεινόμενα αναγνώσματα

• Evangelos D. Protopapadakis, "Applied Ethics: A Brief Overview," in Primenjena Ethica, ur. Duska Franeta i Evangelos Protopapadakis (Novi Sad: Mediterran Publishing, 2014).

Περίληψη ενότητας

Η διάλεξη εξετάζει τις ηθικές διαστάσεις του πολέμου, εστιάζοντας στις θεωρίες του Δίκαιου Πολέμου (Just War Theory), του πασιφισμού και του ρεαλισμού. Θα αναλυθούν βασικές αρχές, όπως το jus ad bellum (δίκαιη αιτία για πόλεμο) και το jus in bello (ηθική συμπεριφορά στη διεξαγωγή του πολέμου), καθώς και ζητήματα όπως οι προληπτικοί πόλεμοι, οι τρομοκρατικές επιθέσεις και η χρήση νέων τεχνολογιών, όπως τα drones. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στο πώς οι ηθικές θεωρίες εφαρμόζονται στις σύγχρονες συγκρούσεις και ποιος είναι ο ρόλος του διεθνούς δικαίου. Μέσα από παραδείγματα και συζήτηση, οι φοιτητές θα κληθούν να αναλογιστούν αν ορισμένοι πόλεμοι μπορούν να είναι «δίκαιοι» και ποιες είναι οι ηθικές ευθύνες των κρατών και των στρατιωτών.

Προτεινόμενα αναγνώσματα

• Jovan Babić, "War Ethics and War Morality: An Introduction," Conatus - Journal of Philosophy 8, no. 2 (2023): 11–63. doi: https://doi.org/10.12681/cjp.36208.
• Jan Narveson, "War: Its Morality and Significance," Conatus - Journal of Philosophy 8, no. 2 (2023): 445–456. doi: https://doi.org/10.12681/cjp.35790.

Πολυμέσα

Περίληψη ενότητας

Η τρέχουσα - έντονη - ηθική και κοινωνική συζήτηση για την σεξουαλικότητα, την ταυτότητα και τον αυτοκαθορισμό στο πλαίσιο της woke culture δεν μπορεί ούτε να κατανοηθεί πλήρως, ούτε και κάποιος μπορεί να συμμετάσχει γόνιμα σε αυτήν, χωρίς καλή γνώση των τρόπων κατά τους οποίους οι μείζονες ηθικές παραδόσεις έχουν αντιμετωπίσει την σεξουαλικότητα - από τον Αριστοτέλη, Αυγουστίνο, τον Θωμά, τον Immanuel Kant, έως και τον Roger Scruton. Στις ενότητες αυτές θα παρακολουθήσουμε την ηθική σκέψη να στέκει άλλοτε με απορία, άλλοτε με αμφιθυμία, μπροστά στην ανθρώπινη σεξουαλικότητα - επιτρέποντας, επιβάλλοντας, ή καταδικάζοντας σεξουαλικές συμπεριφορές και επιλογές. Το ταξίδι αυτό θα φωτίσει τον σύγχρονο διάλογο και θα τον τοποθετήσει σε νέες, περισσότερο στιβαρές θεωρητικές βάσεις.

Προτεινόμενα αναγνώσματα

• Ευάγγελος Δ. Πρωτοπαπαδάκης, «Crimina Carnis contra Naturam: Από τον Αυγουστίνο στον Kant,» στο Κοινωνία και Πολιτική: Στο Μεταίχμιο Δύο Αιώνων, επιμέλεια Β. Αρτινοπούλου και Δ. Λαμπρέλλης, 735-761 (Αθήνα: Παπαζήσης, 2022).
• Ευάγγελος Δ. Πρωτοπαπαδάκης, «Ερωτικη Φαντασίωση και Χυδαιότητα: Ο Roger Scruton για την Ηθική του Αυνανισμού,» στο Roger Scruton, Φωτίζοντας τον Ελέφαντα στο Δωμάτιο, επιμέλεια Γ. Πολίτης, 97-121 (Αθήνα: Παπαζήσης, 2022).
• Murat Mümtaz Kök, "The Masturbator and the Ban," Conatus - Journal of Philosophy 5, no. 2 (2020): 47-64. doi: https://doi.org/10.12681/cjp.24811.

Πολυμέσα

Περίληψη ενότητας

Στις ημέρες μας, ιδίως υπό το βάρος της συνεχούς και ογκώδους ροής προσφύγων από την Συρία και άλλες χώρες στην Ευρώπη, η συζήτηση για την αλληλεγγύη, την αγαθοεργία και τα όριά τους έχει καταστεί φλεγουσα. Έχουμε ηθική υποχρέωση να βοηθούμε τον συνάνθρωπό μας που βρίσκεται στην ανάγκη μας, ή η όποια βοήθειά μας είναι απλώς μια καλή πράξη εκ μέρους μας; Η δυτική παράδοση αντιλαμβάνεται την αγαθοεργία ως επιλογή που υπερβαίνει το ηθικό ή όποιο άλλο καθήκον. Αποδεικνύουμε τους εαυτούς μας αγαθοεργούς όταν πράττουμε για τον συνάνθρωπό μας κάτι περισσότερο από αυτό που του οφείλουμε, όταν ενεργούμε όπως εκείνος ο καλός Σαμαρείτης της παραβολής. Αυτός είναι και ο λόγος που η αγαθοεργία θεωρείται επιλογή υψηλής αξίας: εκτείνεται πέραν της όποιας ηθικής ή άλλης υποχρέωσης. Στην συζήτησή μας αρχικά θα αναλυθούν οι σχετικές αντιλήψεις του Immanuel Kant, στις οποίες κατά την γνώμη μου αποκρυσταλλώνεται ο ηθικός χαρακτήρας της αγαθοεργίας όπως προηγουμένως αυτή παρουσιάστηκε. Στην συνέχεια θα συζητήσουμε την αντίστοιχη θέση του Peter Singer, ο οποίος απορρίπτει την Καντιανή οπτική υιοθετώντας την αντίληψη πως η αγαθοεργία δεν κείται στις παρυφές ή πέραν του δέοντος, αλλά, αντιθέτως, αποτελεί καθ’ εαυτήν ηθικό καθήκον.

Προτεινόμενα αναγνώσματα

• Immanuel Kant, Groundwork for the Metaphysics of Morals, trans. and ed. Allen Wood (New Haven: Yale University Press, 2002), 4:422-4:423.
• Peter Singer, "Famine, Affluence, and Morality," Philosophy and Public Affairs 1, no. 3 (1972): 229-243.

Ερωτήσεις αυταξιολόγησης

Απαντήστε στις ερωτήσεις του Quiz 1 στις Ασκήσεις.

Πολυμέσα

Περίληψη ενότητας

Η ενότητα αυτή διερευνά τη θέση των ζώων στην ηθική σκέψη και τις υποχρεώσεις των ανθρώπων απέναντί τους. Εξετάζει βασικές ηθικές θεωρίες, όπως ο ωφελιμισμός, η δεοντολογία και η οικοκεντρική ηθική, σε σχέση με τα δικαιώματα και την ευημερία των ζώων. Αναλύει ζητήματα όπως η χρήση ζώων στη βιομηχανία τροφίμων, την ιατρική έρευνα, την ψυχαγωγία και την έννοια της ηθικής αντιμετώπισής τους στην καθημερινή ζωή. Επιπλέον, διερευνά τις διαφορές μεταξύ ειδισμού (speciesism) και ηθικού πλουραλισμού, καθώς και τη σχέση μεταξύ ανθρώπων και μη ανθρώπινων ζώων στο πλαίσιο της κοινωνικής δικαιοσύνης. Το μάθημα περιλαμβάνει επίσης σύγχρονες συζητήσεις για την ηθική της βίγκαν διατροφής, της προστασίας του περιβάλλοντος και των δικαιωμάτων των ζώων στη νομοθεσία. Μέσα από φιλοσοφική ανάλυση και πρακτικά παραδείγματα, στοχεύει στην κατανόηση της ηθικής μας ευθύνης απέναντι στα ζώα.

Προτεινόμενα αναγνώσματα

• Peter Snger, "All Animals Are Equal," in Applied Ethics: Past and Present Perspectives, edited by Evangelos D. Protopapadakis, 163-178 (Berlin: Logos Verlag, 2012).
• Ευάγγελος Δ. Πρωτοπαπαδάκης, "Άνθρωπος, Ζώα και Ηθική: Εισαγωγικές Σκέψεις για Έναν Απαιτητικό Γρίφο," δια-ΛΟΓΟΣ 12 (2022): 195-202.

Πολυμέσα

Περίληψη ενότητας

Η ενότητα αυτή εξετάζει τη σύνθετη ηθική και νομική διάσταση των αμβλώσεων. Αναλύει τις βασικές φιλοσοφικές θέσεις υπέρ και κατά της άμβλωσης, εστιάζοντας στη σύγκρουση ανάμεσα στο δικαίωμα του εμβρύου στη ζωή και στο δικαίωμα της γυναίκας στην αυτονομία. Παρουσιάζονται ηθικές θεωρίες, όπως ο ωφελιμισμός, η δεοντολογία και ο φεμινισμός, που επιχειρούν να απαντήσουν στο ερώτημα της ηθικής αποδοχής της άμβλωσης. Το μάθημα εξετάζει επίσης τη νομική αντιμετώπιση των αμβλώσεων σε διάφορες χώρες και τις κοινωνικές και θρησκευτικές επιρροές στη διαμόρφωση πολιτικών. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται σε περιπτώσεις όπως η εγκυμοσύνη από βιασμό, ο κίνδυνος για τη ζωή της μητέρας και οι αμβλώσεις για ιατρικούς λόγους. Μέσα από ανάλυση επιχειρημάτων, επιδιώκεται η κατανόηση των ηθικών διλημμάτων που ανακύπτουν.

Προτεινόμενα αναγνώσματα

• Judith Jarvis Thomson, "A Defense of Abortion," Philosophy and Public Affairs 1, no. 1 (1971): 47-66.
• Harry Gensler, "A Kantian Argument against Abortion," Philosophical Studies 49 (1986): 83-98.
• Evangelos D. Protopapadakis, "A Cool Hand on My Feverish Forehead: An Even Better Samaritan and the Ethics of Abortion," Philosophy Study 2, no. 2 (2012): 115-123. doi: https://doi.org/10.17265/2159-5313/2012.02.005.

Πολυμέσα