Μάθημα : Ηθική του Πολέμου

Στην ενότητα αυτή θα ασχοληθούμε με τα ηθικά ερωτήματα που αφορούν τον επαναστατικό πόλεμο και τον ανταρτοπόλεμο. Καταρχάς θα σταθούμε στον τρόπο που οι κλασικοί του μαρξισμού αντιμετώπισαν τον πόλεμο και τα φιλοσοφικά και ηθικά ζητήματα που σχετίζονται με αυτόν. Με επίκεντρο στα γραπτά κυρίως του Ένγκελς και του Λένιν, θα εξετάσουμε πώς διατυπώνεται μια πρωτότυπη θεωρία που επεκτείνει μια πολιτική αντίληψη του πολέμου συνδυάζοντας με τη αντίληψη της πολιτικής ως ταξικής πρακτικής και αγώνα. Θα εξετάσουμε επίσης πώς αυτό θέτει το ζήτημα των δίκαιων και άδικων πολέμων σε νέες βάσεις αλλά και το πώς επαναπροσδιορίζει το αίτημα και τις προϋποθέσεις της ειρήνης. Παράλληλα θα ασχοληθούμε με τα ζητήματα που αφορούν την ηθική του ανταρτοπόλεμου ζήτημα που έχει αποτελέσει αντικείμενο μεγάλων συζητήσεων αλλά και αντιπαραθέσεων. Όλα αυτά συγκεφαλαιώνονται σε μια σειρά από κρίσιμα ερωτήματα: Μπορούμε να μιλήσουμε για μια εκδοχή πολέμου που εγγράφεται στον ορίζοντα της χειραφέτησης και τον μετασχηματισμό; Είναι ένας πόλεμος που δικαιολογείται μόνο μέσα από τον σκοπό του ή εμπεριέχει και μια διαφορετική πρακτική και ηθική του πολέμου; Ο στόχος της χειραφέτησης, της διεύρυνσης της δημοκρατίας, της ριζικής ισότητας μπορεί να δικαιολογήσει την καταφυγή σε μια πολεμική πρακτική; Ο ανταρτοπόλεμος συνιστά μια διαφορετική πρακτική και ηθική του πολέμου; Μπορούν να έχουν ισχύ οι προβλέψεις του δικαίου του πολέμου για ένοπλα σώματα που δεν έχουν την τυπική μορφή τακτικού στρατού; Σε ποιο βαθμό όλα αυτά συνδέονται με τα γενικότερα ερωτήματα της ηθικής του πολέμου;

Ενδεικτική βιβλιογραφία

Schmitt, C. H θεωρία του αντάρτη: Παρεμβολή στην έννοια του πολιτικού. Μετ. Σ. Χασιώτη. Αθήνα, 2019.

Ernesto ‘Che’ Guevara, Guerilla Warfare, London, Harper, 2009

Μάο Τσετούνγκ, Ο παρατεταμένος πόλεμος, Αθήνα, Ιστορικές Εκδόσεις, 1976.

Β.Ι. Λένιν, Για τον πόλεμο και τη σοσιαλιστική επανάσταση, Αθήνα, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, 2014.

Π. Κονδύλης, Θεωρία του πολέμου, Αθήνα, εκδ. Θεμέλιο, 1998.

Δ. Δημούλης και Χρ. Γιαννούλη, Έθνη – τάξεις – πολιτική. Η διαλεκτική του πολέμου, Αθήνα, εκδ. Κριτική, 1995.

Fr. Engels, Engels’ military writings, https://www.marxists.org/archive/marx/works/subject/war/index.htm