Μάθημα : ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ & ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

Καλησπέρα κ. Λάζαρη και σε όλη την ομάδα! Χαίρομαι για αυτή τη νέα αφορμή για σκέψη και αναστοχασμό. Εγώ εστίασα στην παραδοχή σας ότι βρισκόμαστε σε μια περίοδο ατομικισμού με την συνεπακόλουθη αντίθεση μεταξύ παρελθόντος (της εποχής του ζωγράφου και του σήμερα). Παρακολουθώντας τα μαθήματά σας, διά ζωσης και "κονσέρβα", έχω ακούσει να αναφέρεστε σε αυτόν το ζήτημα πολύ συχνά. Μέσα από τον πίνακα που χρησιμοποιήσατε για να συνοδέψετε αυτά τα ερωτήματα μπήκα στη διαδικασία να αναστοχαστώ αυτό ακριβώς το σημείο. Στον πίνακα λοιπόν βλέπουμε μια μεγάλη ομάδα ατόμων να χορεύει φρενήρως γύρω από ένα γαϊτανάκι. Και αυτή η ομάδα, αν υποθέσει κανείς ότι μπορούμε να "ακούσουμε" τον πίνακα είναι και η πιο φασαριοζικη (μουσικές, φωνές, τραγούδια). Στον εσωτερικό κύκλο η συμμετοχή στη γιορτή φαίνεται πηγαία και αδιαπραγμάτευτη. Στις παρυφές υπάρχει μια αποδιοργάνωση, δεν νιώθουν όλοι οι χορευτές την ίδια πηγαία ανάγκη για χορό, αλλά με τα κατάλληλα παρακάλια ακολουθούν. Πέρα όμως από αυτή την ομάδα, υπάρχουν γύρω κι άλλοι που δεν συμμετέχουν στον χορό. Έχουν σχηματίσει άλλες ομάδες περιφερειακά που έχουν τη δική τους δυναμική - άλλοι πίνουν, άλλοι αγοράζουν ψωμί, άλλοι έχουν βγάλει τα ξίφη τους και αναμετρώνται ενώ οι άλλοι στο βάθος αδιαφορούν για την φιέστα και κάνουν τον περίπατο τους. Σίγουρα η τελευταία ομάδα είναι η πιο πολυπληθής, αλλά και η πιο αθόρυβη του πίνακα. Που με οδηγούν αυτές οι παρατηρήσεις; Ίσως και σήμερα αυτο το αίσθημα ότι ζούμε σε μια κοινωνία ατομικισμού (το οποίο νιώθω και εγώ, ειδικά μετά την εισαγωγή στις κλινικές και την επαφή με τους ασθενείς που άρχισα να το παρατηρώ περισσότερο) να είναι επιπλαστο. Όσοι το νιώθουμε, ίσως αν αποτυπωναμε τους εαυτούς μας στον πίνακα να βρισκόμασταν αναμεσα σε εκείνους τους πολλούς, αλλά σκορπιούς που έχουν επιλέξει τον ήσυχο περίπατο. Στην εποχή των κοινωνικών δικτύων, η ομάδα που χορεύει βρίσκεται μέσα στις οθόνες. Εκεί γίνεται το μεγάλο πάρτυ για εμάς. Θεωρώ μάλιστα ότι υπάρχει κοινωνική συνοχή στη δυναμική μας που έχει καλλιεργηθεί να άγει και να φέρει τους "χορευτές" ανάλογα με τον φόβο και την ανασφάλεια. Η λύση για εκείνους που επιλέγουν να ζουν μακριά ή στις παρυφές του "χορού γύρω από το γαϊτανάκι" είναι να φτιάξουν μικρά γαιτανακια επικοινωνίας με εκείνους που μοιράζονται την ίδια δυναμική (οι φίλοι, οι συνάδελφοι, οι γείτονες) ή και μεγαλύτερα, όπως αυτή η γωνιά του eclass. Σε αυτές τις "φούσκες" μπορουν να ακουστούν καλύτερα "οι ήχοι της ομάδας τους" και να καλλιεργηθούν οι αξίες και οι απαξιες τους. Πιστεύω, λοιπόν ότι διαχρονικά οι άνθρωποι σχημάτιζαν τον κύκλο τους με όλους εκείνους που μοιράζονταν κοινή δυναμική και κώδικες επικοινωνίας. Και εστίαζαν σε αυτόν. Εστίαζαν στο ζαιτανακι τους. Τα κοινωνικά δίκτυα πέταξαν άναρχα όλα τα γαιτανακια στον ίδιο πίνακα... και τα φώτα έπεσαν στους φασαριοζους. Ίσως στους καιρούς του καλλιτέχνη η ατομικότητα να ήταν πιο έντονη απο ότι τώρα, που τα τραγούδια των ομάδων ενισχύονται μέσα από τις οθόνες. Η καλλιέργεια της δυναμικής της ομάδας απαιτεί επικοινωνία και η επικοινωνία είναι πιο εύκολη σε ένα παγκάκι της Πειραϊκής από ότι είναι μέσα σε μια συναυλία της Τεχνόπολης. Για να διασφαλιστεί η διαμόρφωση της δυναμικής της ομάδας επομένως πιστεύω πρέπει να αναζητηθούν δίαυλοι επικοινωνίας που αψηφούν τα πολυβουα γαιτανακια. Τόσο ο πίνακας, όσο και οι σκεψεις μου, μου θύμισαν αυτό το τραγούδι του Χάρρυ Κλυνν "Είμαστε πολλοί, αλλά είμαστε σκορπιοί" https://youtu.be/XyfDER_wzzQ?si=og37f-GCwQZqsKvR

Καλησπέρα, Κατερίνα. Η κοινωνιολογική σου προσέγγιση εμπλουτίζει τις σκέψεις μου με αρκετά γόνιμο τρόπο. Επίσης, χαίρομαι που το "μάτι" σου βλέπει τόσο βαθιά τον πίνακα και οι συνειρμοί σου άκρως αποκαλυπτικοί.

Γεια σου Κατερίνα! Η οπτική σου σχετικά με τον πίνακα είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Εστιάζοντας στο τελευταίο κομμάτι όπου αναφέρεις το τραγούδι του Χάρρυ Κλυνν, θα προσθέσω μόνο ότι η αλλαγή χρειάζεται όντως μία κρίσιμη μάζα. Όντως είμαστε σκόρπιοι και δεν φαινόμαστε πολύ, γιατί η αισθητική των κοινωνικών δικτύων που πλέον κυριαρχεί, περισσότερο ενδιαφέρεται για την ασχήμια παρά για την ομορφιά.

Ομάδα - κοινωνία Ζούμε σε μι εποχή που αυτές οι λέξεις μόνο για κάτι κακό ακούγονται (για να επιρυψουν ευθύνες, για να πούνε ότι έχουμε γίνει πρόβατα και πάμε με της μάζες κτλ) Όμως αν ο καθένας έβαζε τον εγωισμός του λίγο πιο πίσω και ενωνομασταν για το κοινό καλό τότε η κοινωνία μας θα γινόταν καλύτερη. Θα σταθώ στην εικόνα στο σημείο που υπάρχει διασπορά των ανθρώπων. Άσχετος που όλοι έχουν οπλίσει πάνοπλη κάποιοι αποκοβονται από την ομάδα και κάνει (ας μου επιτραπεί η έκφραση) ο καθένας του κεφαλιού του... κοιτάζει μόνο τα δικά του θέλω... δεν κοιτάει το κοινό καλό. Για να λειτουργήσει μι κοινωνία πρέπει όλοι να έχουμε σύμπνοια... αλλά είμαστε ευθινοφοβοι και για αυτό δεν υπάρχει εξέλιξη... μόνο κατρακύλα- θάνατος- χειρότερες μέρες...

Στο χέρι μας είναι, Δέσποινα, να φτιάξουμε πρώτα τον εαυτό μας και μετά να ενωθούμε με τους άλλους για την επικράτηση της ομορφιάς στην ασχήμια των σχέσεων και των καταναγκασμών.

Καλησπέρα! Η συγκεκριμένη ανάρτηση με προβλημάτισε εποικοδομητικά, γιατι συνειδητοποίησα πόσο διαφορετικά νοήματα βλέπει ο καθένας μας σε ένα έργο τέχνης που για εμένα είχε πάντα αρκετά ξεκάθαρη σημασία. Προσωπικά, κοιτώντας τον πίνακα, δεν μπορώ παρά να επικεντρωθώ αυτομάτως στην ιδέα πως αντικατοπτρίζει μία εξελισσόμενη καταστροφή. Ναι, πρωταγωνιστεί το ομαδικό στοιχείο, ναι, ο χορός φέρνει τους ανθρώπους κοντά μεταξύ τους και με τη φύση τους και μπορεί να αποτελέσει είδος θεραπείας. Ωστόσο, εν προκειμένω, κάθε άλλο παρά θεραπευτικός αποβαίνει: άνθρωποι που ζούσαν ατελείωτους μήνες ή και χρόνια βουτηγμένοι στην ασθένεια, υπό καθεστώς ακραίας και συνεχούς αγωνίας επιβίωσης, τελικά επιδίδονται - χωρίς συνειδητή απόφαση και ανίκανοι να σταματήσουν, κατά τη σημερινή γνώση - σε μία μορφή σωματικής αποφόρτισης που μπορεί στο στιγμιότυπο ενός πίνακα να τονίζει την αξία της ομαδικότητας, καταλήγει όμως στον θάνατο. Νομίζω πως αυτή η θεώρηση υπογραμμίζει δίχως αμφιβολία τη δυναμική της ομάδας, αλλά σε ένα επίπεδο ασυνείδητο και πρωτόγονο. Υπό αυτό το πρίσμα, στη σύγχρονη πραγματικότητα θα μπορούσαμε κάλλιστα να επωφεληθούμε από τη μελέτη του φαινομένου της μαζικής (και, πιστεύω, εύστοχα όχι "ομαδικής") υστερίας, ώστε να εμπεδώσουμε το ποικιλοτρόπως επιβεβαιωμένο γεγονός ότι η κοινωνικότητα είναι αναπόσπαστη και αδιαπραγμάτευτη ανάγκη του ανθρώπου, ως ζώου και ως έλλογου όντος, παραδοχή χρήσιμη για τους μοντέρνους οπαδούς της τοξικής και επιδερμικής "απόλυτης ανεξαρτησίας". Πέρα από αυτό, φαινόμενα παρόμοιας θεματικής δύναται να παρατηρηθούν, δυστυχώς, σε αναρίθμητους τομείς της ζωής έως σήμερα, με άτομα να συμμετέχουν σε δραστηριότητες, απόψεις και επιλογές των γύρω τους άκριτα, με σχεδόν μοναδικό κίνητρο την ενστικτώδη αίσθηση της αποδοχής και της αποφυγής της απομόνωσης. Πώς θα βοηθούσε η εξέταση τέτοιων φαινομένων στην καταπολέμηση του ατομικισμού; Εδώ η σκέψη μου πλάθει μια αναλογία με τα κινήματα στην ποίηση: από εποχές αυστηρής υποταγής στη "σωστή" δομή και την εκφραστική σοβαρότητα, σε περιόδους απώλεσης των κανόνων της ομοιοκαταληξίας, σημασιολογικές θύελλες, και πάλι πίσω. Αυτό που προσπαθώ να υποστηρίξω, είναι ότι η ύπαρξή μας διέπεται από διαρκείς ταλαντώσεις μεταξύ άκρων για κάποιους λόγους. Παντού κάτι ψάχνουμε να εντοπίσουμε, να καταλάβουμε και να διαλέξουμε. Σε κοινωνιολογικό επίπεδο, στα άκρα διακρίνω τον ατομικισμό και την μαζοποίηση. Αν, λοιπόν, καταφέρουμε να διακρίνουμε τη μαζοποίηση από την κοινωνικοποίηση, ομοίως μπορούμε να εμπνεύσουμε, παράλληλα, τον διαχωρισμό του ατομικισμού από την ατομικότητα. Χωρίς την ατομικότητα μαζοποιούμαστε και χωρίς την ομάδα γινόμαστε ατομικιστές.