Μάθημα : ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ & ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΙΑΤΡΙΚΗ

Πανσέληνος. Στίχοι, μουσική & ερμηνεία από την Xάρι Αλεξίου.mp3

Τσάιλντ Χάσαμ: «Φεγγαρόφωτο στα Νησιά Σόουλς», ελαιογραφία σε καμβά, 145,7 x 40,6 εκ. (1892).

Το «Φεγγαρόφωτο στα Νησιά Σόουλς» αποτελεί μέρος μιας σειράς έργων όπου ο Τσάιλντ Χάσαμ διερεύνησε τις επιπτώσεις του χρώματος και του φωτός στο τοπίο του Άπλντορ, που λούζεται από τη λαμπρότητα του φεγγαριού, αντί του ήλιου.

Ο Τσάιλντ Χάσαμ (1859-1935) στο παρόν έργο, ρίχνοντας μόνο μια ματιά στην τραχιά ακτογραμμή, εστιάζει στην έκταση της θάλασσας όπου μόλις διακρίνεται ένα μικρό ιστιοφόρο και τον νυχτερινό ουρανό που διακόπτεται από μια λαμπερή σφαίρα. Χειρίζεται έξυπνα, μέσω ελεγχόμενα αδρής πινελιάς, ποικίλες αποχρώσεις του μπλε για να δημιουργήσει τη βραχώδη προεξοχή, την ήρεμη θάλασσα και τον απέραντο ουρανό. Τοπικές περιοχές λευκού σμάλτου αναδύονται από τη συμφωνία του μπλε, διαπερνώντας την επιφάνεια για να δημιουργήσουν μια λεπτή ισορροπία μεταξύ της ακτογραμμής, του ιστιοφόρου και του νυχτερινού ουρανού. Ολόκληρη η εικόνα ενοποιείται με την έγχυση λαμπερού φωτός που μόνο ένα καλοκαιρινό φεγγάρι θα μπορούσε να εκπέμψει. Η ατελείωτη σχέση του καλλιτέχνη με την όμορφα ήρεμη και απομακρυσμένη ακτογραμμή του Άπλντορ καταγράφεται στον παραπάνω εκλεπτυσμένο νυχτερινό πίνακα που αποτελείται από γαλήνια χρώματα και λαμπερό φως. Μέσα από το ιμπρεσιονιστικό βλέμμα του Χάσαμ, η διαχρονική ομορφιά του Άπλντορ καταγράφεται συγκινητικά στον εν λόγω πίνακα. Το  Άπλντορ έδωσε στον Χασάμ τη δυνατότητα να ξεφύγει από την καταπιεστική και πεζή ζωή της πόλης και επέτρεψε στον νου του να περιπλανηθεί και να αγγίξει τα βάθη της φαντασίας του. Ο Χάσαμ, υλοποιώντας πλήρως μια σειρά ενδοσκοπικά ταξίδια του σε καμβά, προσφέρει στους θεατές των έργων του Άπλντορ παρόμοια ταξίδια-περάσματα στη φαντασία τους.

Ο Χάσαμ ( βλ. και άσκηση  https://tinyurl.com/yek9puru ) ταξίδεψε το 1889 στο απομακρυσμένο νησί Άπλντορ, που βρίσκεται ανάμεσα στα Νησιά Σόουλς, στα ανοιχτά των ακτών του Μέιν και του Νιου Χάμσαϊρ. Ο καλλιτέχνης δελεάστηκε στο νησί από την ποιήτρια και κηπουρό  Σίλια Θάξτερ, η οποία είχε ιδρύσει ένα άτυπο σαλόνι αποτελούμενο από διακεκριμένους συγγραφείς, μουσικούς και αξιόλογους καλλιτέχνες. Ο Χάσαμ  ανακάλυψε στη Θάξτερ ένα μοναδικό και συναρπαστικό πνεύμα, μια παρουσία που προκαλούσε μέσα του μια αίσθηση ελευθερίας, ευφορίας και φαντασίας. Η βραχώδης ακτή του Άπλντορ ενέπνευσε μια σειρά έργων που αποκαλύπτουν τη λαμπρή ιμπρεσιονιστική τεχνική του Χάσαμ.

Τα βράχια και η ακτογραμμή του Άπλντορ αποτελούσαν μεγάλο πόλο έλξης για κάθε επισκέπτη του νησιού, είτε τουρίστα είτε καλλιτέχνη. Ο σεβασμός της Θάξτερ για το βραχώδες έδαφος του Άπλντορ βοήθησε τον Χάσαμ να δει πέρα ​​από «τους απλούς σωρούς από γρανίτη που γκρεμίζονταν» και να κατανοήσει «τα άπειρα, χαμένα στο παρελθόν, νησιά  Σόουλς με τα πολύτιμα πετρώματά τους τοποθετημένα σε μια ασημένια θάλασσα». (D.P. Curry, Childe Hassam, An Island Garden Revisited, Νέα Υόρκη, 1990, σ. 115) Ο Χάσαμ διαπίστωσε ότι η ωμή ​​φύση του βραχώδους νησιού ταίριαζε απόλυτα στο ύφος του αμερικανικού ιμπρεσιονισμού του. Τα έργα του «ζωγραφισμένα στα Σόουλς ενεργοποιούνται από την αισθησιακή αγκαλιά του καλλιτέχνη με τα εφέ φωτός και χρώματος, αλλά αποκαλύπτουν επίσης τις προσπάθειές του να διατηρήσει μια ισορροπημένη σύνθεση χρώματος και γραμμής». (Childe Hassam, An Island Garden Revisited, σελ. 14)

Το όραμα του Χάσαμ για το λυκόφως και τη νύχτα επηρεάστηκε βαθιά από τα καινοτόμα «Νυχτερινά» του Τζέιμς ΜακΝιλ Γουίστλερ και τις αισθητικές θεωρίες σχετικά με το φως που συζητήθηκαν στις «Διαλέξεις των Δέκα Ημερών». Όπως και ο Γουίστλερ, ο Χάσαμ δεν ασχολήθηκε με την αντιγραφή συγκεκριμένου φωτός στα έργα του για το λυκόφως και τη νύχτα, αλλά μάλλον χρησιμοποίησε το φως για να δημιουργήσει ένα αρμονικό αποτέλεσμα. Ο Χάσαμ δημιούργησε μια σειρά από πίνακες με θέμα το Άπλντορ υπό το φως του φεγγαριού, τα οποία έτυχαν θερμής υποδοχής.

Μια κριτική έκανε το ακόλουθο σχόλιο σχετικά με το παραπάνω έργο του Χάσαμ με τίτλο «Σκηνή με φεγγαρόφωτο. Ακτή της Νέας Αγγλίας» (1907, ελαιογραφία σε καμβά, 92 Χ 65 εκ., Shaklee Corporate Art Collection, Σαν Φρανσίσκο, Καλιφόρνια): «Εμφανής στον πλατύ καμβά είναι μια σκηνή στην ακτή με το φως του φεγγαριού πάνω από τα Νησιά Σόουλς, στην οποία μικρά σύννεφα μαζεύονται γύρω από το φεγγάρι σαν ψάρια γύρω από ένα χρυσό δόλωμα. Το βάθος της προοπτικής και η επιτυχής υποδήλωση του χρώματος στα Σόουλς καθιστούν αυτό το νυχτερινό ένα από τα πιο επιτυχημένα της συλλογής». (Childe Hassam, An Island Garden Revisited, σελ. 164).

Σκοτεινές, οριζόντιες λωρίδες ακανόνιστου σχήματος σέρνονται σε αυτή τη νυχτερινή εικόνα των Νησιών Σόουλς, διασχίζοντας τη σκηνή για να αρθρώσουν την περιοχή μεταξύ νερού και ουρανού. Η απλότητα της σύνθεσης συνδυάζεται με μια μινιμαλιστική παλέτα. Το μόνο ανάγλυφο στο έντονο μπλε χρώμα είναι η χρυσή σφαίρα που διαπερνά τη νύχτα, ρίχνοντας την εικόνα της στο νερό από κάτω. Το αποτέλεσμα είναι μια γαλήνια αίσθηση απομόνωσης. Ο πίνακας αυτός απεικονίζει το ώριμο ύφος που ανέπτυξε ο Τσάιλντ Χάσαμ αργότερα στην καριέρα του. Αντιμέτωπος με τις σκληρές πραγματικότητες της αστικής ζωής, ο Χάσαμ έστρεψε την προσοχή του και πάλι στα τοπία, υιοθετώντας μια πιο φωτεινή παλέτα και πιο απαλές μορφές. Τότε ο ιμπρεσιονισμός είχε πια γίνει κυρίαρχο ρεύμα, ένα αντιστάθμισμα στις πρωτοποριακές τάσεις προς τον κυβισμό και τον σουρεαλισμό.

Καλά ταξίδια της φαντασίας σας με την επερχόμενη πανσέληνο!