Μάθημα : (ΙΦΕΤ) Θέματα Ιστορίας των Μαθηματικών

Κριτική έκδοση κειμένου αναφοράς:

• Proclus, In Primum Euclidis Elementarum Librum Commentarii, ed. by Godofredus Friedlein (Teubner, 1873).

Κριτική έκδοση του α' βιβλίου των Στοιχείων του Ευκλείδη:

• Euclidis, Elementa, ed. by I. L. Heiberg, Vol.I (Teubner, 1883).

Μεταφράσεις:

• Schönberger, Leander P., and Max Steck, eds., Proklus Diadochus: Kommentar Zum Ersten Buch von Euklids ‘Elementen’ (Deutsche Akademie der Naturforscher, 1945).
• Eecke, Paul Ver, ed., Proclus de Lycie; Les Commentaires Sur Le Premier Livre Des Éléments d’Euclide, Traduits Pour La Première Fois Du Grec En Français Avec Une Introduction et Des Notes, Collection Des Travaux de l’Académie Internationale d’histoire Des Sciences (Desclée de Brouwer, 1948).
• Morrow, Glenn R., ed., Proclus: A Commentary on the First Book of Euclid’s Elements, 2nd edn (Princeton University Press, 1992).

Επιλεγμένες μελέτες:

Για τη βιογραφία του Πρόκλου από τον μαθητή του Μαρίνο: 

• Edwards, Mark, Neoplatonic Saints: The Lives of Plotinus and Proclus by Their Students (Liverpool University Press, 2000).

Μελέτες για τη ζωή και το έργο του Πρόκλου:

• Luna, C. and Segonds, Α., ‘Proclus de Lycie’, ed. by Richard Goulet, Dictionnaire Des Philosophes Antiques (CNRS Éditions, 2012), σελ. 1546–1674.
• Steel, Carlos, ‘Proclus’, in The Cambridge History of Philosophy in Late Antiquity, ed. by Lloyd P. Gerson (Cambridge University Press, 2010), ii, σελ. 630–53.

Για τα μαθηματικά κατά την περίοδο της ύστερης αρχαιότητας:

• Dijksterhuis, E.J. (1951). "Deux traduction de proclus". Archives International d'histoire des sciences, 16, σελ. 602–619.
• Harari, Orna, ‘Philosophical Commentaries on Mathematical Texts: The Case of Proclus’ Commentary on the First Book of Euclid’s Elements’, in Mathematical Commentaries in the Ancient World: A Global Perspective, ed. by Karine Chemla and Glenn W. Most (Cambridge University Press, 2022), σελ. 53–95.
• Hoffmann, Philippe, ‘What Was Commentary in Late Antiquity? The Example of the Neoplatonic Commentators’, in A Companion to Ancient Philosophy, ed. by Mary Louise Gill and Pierre Pellegrin (Blackwell Publishing, 2006), σελ. 597–622.
• Mansfeld, Jaap, Prolegomena Mathematica: From Apollonius of Perga to the Late Neoplatonism. With an Appendix on Pappus and the History of Platonism (Brill, 1998).
• Netz, R. (1998). 'Deuteronomic Texts: Late Antiquity and the History of Mathematics. Revue d’Histoire des Mathematiques', 4, σελ. 261–288.
• O’Meara, Dominic J., Pythagoras Revived: Mathematics and Philosophy in Late Antiquity (Oxford University Press, 1989).
• Riedlberger Peter Δομνίνος ο Λαρισαίος: Τα αριθμητικά έργα, μτφ. Νίκος Μαράκας (ΠΕΚ, 2024), σελ. 25-72.

Η ενότητα αυτή περιλαμβάνει την ανάλυση των εξής θεματικών:

• Η σχέση της φιλοσοφίας με τα μαθηματικά κατά την ύστερη αρχαιότητα.
• Η νεοπλατωνική σχολή των Αθηνών
• Ο βίος και το έργο του Πρόκλου.
• Η κειμενική παράδοση του Σχολιασμού στο α' βιβλίο των Στοιχείων του Πρόκλου.
• Η δομή και το περιεχόμενο του Σχολιασμού στο α' βιβλίο των Στοιχείων του Πρόκλου.

Την παρουσίαση του μαθήματος θα τη βρείτε εδώ.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις θεματικές της ενότητας:

• Ένα συνοπτικό άρθρο για τη ζωή και το έργο του Πρόκλου από την Stanford Encyclopedia of Philosophy.
• Podcast με θέμα τον τη πολιτική φιλοσοφία και τα μαθηματικά στη νεοπλατωνική φιλοσοφία (Dominic O'Meara).
• Pοdcast με θέμα της ζωή και το έργο του Πρόκλου.

Επιλεγμένη βιβλιογραφία ενότητας:

• Μαρίνος, Marini vita Procli, επιμ. Jean-François Boissonade (Lipsiae: Weigel, 1814)
• Bo, Álvaro José Campillo, ‘The Forgotten Gifts of Hermes: The Latin Reception of Proclus’ Commentary on Euclid’s Elements’, Mediterranea International Journal on the Transfer of Knowledge 8 (2023): 193–278.
• Edwards, Mark, Neoplatonic Saints: The Lives of Plotinus and Proclus by Their Students (Liverpool University Press, 2000).
• Siorvanes, Lucas. Proclus: Neo-Platonic Philosophy and Science. (Yale University Press, 1996).
• Vitrac, Bernard, ‘Quand? Comment? Pourquoi les textes mathématiques grecs sont-ils parvenus en Occident?’, HAL open science, 2021, 1–280.

Η ενότητα αυτή περιλαμβάνει την ανάλυση των εξής θεματικών:

• Δομή και περιεχόμενο των δύο προλόγων του σχολιασμού του Πρόκλου στο α' των Στοιχείων.
• Συζήτηση σχετικά με την ύπαρξη δύο προλόγων στο σχολιασμό του Πρόκλου στο α' των Στοιχείων.

Την παρουσίαση του μαθήματος θα τη βρείτε εδώ.

Επιλεγμένη βιβλιογραφία ενότητας:

• Merlan, Philip, From Platonism to Neoplatonism, 3η, αναθεωρημένη (The Hague, 1973) (ειδικά τις σελίδες 11–33).
• van der Waerden, Bartel L., Die gemeinsame Quelle der erkenntnistheoretischen Abhandlungen von Iamblichos und Proklos (Heidelberg: Carl Winter, 1980).
• Mueller, Ian, ‘Iamblichus and Proclus’ Euclid Commentary’, Hermes 115, τχ. 3 (1987): 334–48. (JSTOR)
• O’Meara, Dominic J., Pythagoras Revived: Mathematics and Philosophy in Late Antiquity (Oxford University Press, 1989) (ειδικά τις σελίδες 156-166)

Η ενότητα αυτή αφορά τη μελέτη του αποσπάσματος 75.26-81.23 του Σχολιασμού, το οποίο πραγματεύεται:

• Τη βασική δομή και οργάνωση των Στοιχείων του Ευκλείδη.
• Την ανάλυση των πρώτων αρχών των Στοιχείων (ορισμοί, αιτήματα, κοινές έννοιες).
• Τη διάκριση μεταξύ θεωρήματος και προβλήματος στα Στοιχεία.

Το κείμενο αναφορας θα το βρείτε εδώ.

Επιλεγμένη βιβλιογραφία ενότητας:

• Acerbi, Fabio. “ARISTOTLE AND EUCLID’S POSTULATES.” The Classical Quarterly, vol. 63, no. 2, 2013, σελ. 680–85 (JSTOR)
• Gómez-Lobo, Alfonso. “Aristotle’s Hypotheses and the Euclidean Postulates.” The Review of Metaphysics, vol. 30, no. 3, 1977, σελ. 430–39 (JSTOR)
• Lee, H. D. P. “Geometrical Method and Aristotle’s Account of First Principles.” The Classical Quarterly, vol. 29, no. 2, 1935, σελ. 113–24. (JSTOR)
• Mueller, Ian. “On a notion of a mathematical starting point in Plato, Aristotle, and Euclid.” Science and philosophy in classical Greece. Ed. Bowen, Alan C.. Institute for Research in Classical Philosophy and Science Sources and studies in the history and philosophy of classical science; 2. New York: Garland, 1991, σελ. 59-97.

Η ενότητα αυτή αφορά τη μελέτη δύο αποσπασμάτων από τον δεύτερο πρόλογο του Σχολιασμού. Το πρώτο απόσπασμα (64.7-68.23) πραγματεύεται τις απαρχές της γεωμετρίας και την ιστορία της μέχρι και την εποχή του Ευκλείδη. Το δεύτερο απόσπασμα (84.8-84.24) συνιστά την κατακλείδα του δεύτερου προλόγου, όπου ο συγγραφέας του Σχολιασμού "προειδοποιεί" τους αναγνώστες του για τον τρόπο που θα κάνει τον σχολιασμό του στα Στοιχεία του Ευκλείδη.

Το κείμενο αναφορας θα το βρείτε εδώ.